■ ZAKOŃCZENIE.



 Stanąwszy u kresu poszukiwań naszych, pozostaje nam jedno jeszcze do spełnienia zadanie: Mamy wszystkie poprzednio rozważone szczegóły połączyć w jeden syntetyczny obraz i mamy na tle tego obrazu dojść do ostatecznych wniosków określających wyraźnie istotny charakter i rzeczywistą wartość ŚNIADECKIEGO JANA filozoficznych teoryj. Potem wszystkiem, cośmy dotąd powiedzieli, nie potrzeba zdaje mi się dowodzić, że filo-zofija naszego uczonego rodaka była naturalnym wynikiem i wiernym wyrazem jego czterdziestoletniej przeszło tak naukowej, jak pedagogicznej i literackiej działalności. Jeżeli koło tej jego filozofii wszystko się grupuje, to z drugiej strony i ona omawiana luźnie i nie postawiona na gruncie, z którego wyrosła, musiała być przedmiotem najsprzeczniejszych komentarzy i sądów.

 Nie jestto bowiem filozofija, która z jednego lub kilku założeń stopniowo rozwinęła się w system skończony, jestto zbiór myśli, poglądów i wniosków wyprowadzonych z długoletniego rozmyślania nad naukami i zastanawiania się nad naturą działań umysłowych; celem jej zaś nie jest utworzenie nowego na świat poglądu ale ułatwienie oryjentowania się pracującym tak w naukach jak i we filozofii. Uprzytomnijmy sobie sposób i drogę, po której doszedł ŚNIADECKI do swojej filozofii.

39