ROZDZIAŁ DWUNASTY.

Sprawa włościańska w zaborze rosyjskim

i powstanie 1863 roku.

(1856-1865).

 Skutki, spowodowane przez klęskę caratu, w całej Europie, a szczególnie w państwach: pruskiem. austryackiem, rosyjskiem. — Reakcya czyni ustępstwa liberalizmowi. — Złagodzenie cenzury, z tego korzysta odradzająca się w duchu obywatelskim i demokratycznym myśl polska •w dziennikarstwie i literaturze. — Dzienniki, powieści, poezya, pisma ludowe. — Budzi się wspomnienie przeszłości dziejowej, myśl wybiega na szerokie widnokręgi, wzmaga się praca naukowa. — Kwestya włościańska, pisma jej dotyczące, dzieło Adama Krzyżtopora, wpływ tego dzieła.— Aleksander II poleca Lewszynowi zbadać usposobienie szlachty co do zniesienia poddaństwa.— Szlachta polska na Litwie oświadcza swą gotowość. — Reskrypt cara do Nazimowa w grudniu 1857 r. Wskazówki ministra spraw wewnętrznych. — Zachowanie się szlachty folwarcznej.— Oporność jej w ustępstwach włościanom gorszy nawet emigracyę arystokratyczną. — Upomina ją Czartoryski. — Młodzież demokratyczna przestrzega ją w Przeglądzie rzeczy polsskich.— Petersburg wstrzymuje szlachtę polską od robienia ustępstw. — Podniesienie sprawy włościańskiej w Królestwie kongresowem. — Towarzystwo Rolnicze, jego rezolucya w 1860 r., która zaniepokoiła rząd najezdniczy, a niezadowol-niła demokracyi polskiej.—Nastrój w Polsce, jaki zapanował po objęciu tronu przez Aleksandra II.— Jego łaski dla polaków. — Wzmożenie się ruchu umysłowego. —Ognisko polskie w Petersburgu. — Jarosław Dąbrowski i Jozefat Ohryzko. — Młodzież wyższych zakładów naukowych jako czynnik polityczny. — Nowe stołeczne jej ognisko powstaje wraz z Akademią Medyczną w Warszawie. — Jan Kurzyna, wydalony z niej przez władzę, staje się pośrednikiem pomiędzy Warszawą i Paryżem, gdzie zostaje zorganizowana szkoła wojskowa. — Młodzież krakowska daje hasło do manifestacyj. —Najczynniejszą młodzież kijowska. — Plany młodzieży z powodu obrad Towarzystwa Rolniczego w 1861 r. — Manifesta-cye 25-go i 27-go lutego. —Gieysztor i Guttry o wypowiedzeniu się za bezwłocznem uwłaszczeniem włościan.— Wzajemny stosunek stronnictw: szlacheckiego i demokratycznego.— Szlachta folwarczna chce iść drogą

48