ROZDZIAŁ CZWARTY.  Czasy Księstwa Warszawskiego (1807 do 1814).

Wiara we Francyę słabnie a natomiast rośnie wziętość Aleksandra I. —-Plan przywrócenia Polski. — Stronnictwo rosyjskie. — Napoleon podnieca nadzieje polskie. — Różnica między rosyjskiem i francuskiem stronnictwem. — Kampania pruska 18C6 r. — Napoleon przywołuje Dąbrowskiego i Wybickiego. — Aleksander usiłuje zjednać Kniaziewicza. — Zapał dla Napoleona. — Usuwanie się magnatów. — Szybkie formowanie się wojska polskiego. — Towarzystwo Patryotyczne na Rusi i plan zbrojnego powstania. — Kampania 1807 r. i pokój w Tylży. — Księstwo Warszawskie. — Chęć Napoleona zyskania Aleksandra. — Polityka zagraniczna Napoleona. — Konstytucya.—Znaczenie Księstwa dla sprawy narodowoj — Zniesienie poddaństwa i wpływ tego moralny na zabory: austryacki i rosyjski. — Dekret w sprawie włościańskiej. — Przesada w ocenianiu szkodliwych skutków dekretu. — Projekt Surowieckiego. — Organizacya gmin.— Panowanie wojskowości. — Charakter wojska ówczesnego.— Republikani i ich troska o lud. — Orchowski o Związku wojskowym. — Żywe zainteresowanie się sprawą polepszenia bytu włościan w ostatnich chwilach Księstwa.— Podniesienie przemysłu, handlu,a zwłaszcza oświaty. — Czynność sejmów. — Kampania austryacka 1809 r.: ważna w niej rola legionistów, genialny pomysł Dąbrowskiego, zdradzieckie zachowanie się ro-syan, zapał powszechny, powiększenie Księstwa.—Dyplomacya rosyjska usiłuje wymódz od Napoleona zobowiązanie się, że nie odbuduje on Polski.— Dyskusya dyplomatyczsa w tej sprawie. — Napoleon stanowczo się oświadcza przeciwko wszelkiemu zmniejszaniu Księstwa. — W zaborze rosyjskim objawia się nieprzyjaźń rządowa ku Polakom. — Obietnice Aleksandra. — Usiłowanie jego pozyskania polaków. — Raport księcia de Bassano w sprawie Księstwa. — Powszechna w Księstwie gotowość do boju z Rosyą. — De Pradt. — Konfederacya. — Maskowanie wojska polskiego.— Zniechęcenie ludności na Litwie. — Ostrzeżenia Napoleona. — Klęska jego.— Bezsilność Konfederacyi.—Wpływ obietnic Aleksandra. — Orchowski o usiłowaniu samodzielnego wystąpienia. — Ważne znaczenie Księstwa w rozwoju demokracyi w Polsce.

Rozwiązanie legionów polskich przez pierwszego konsula silnie osłabiło wiarę we Francyą. Emigranci wracali do kraju, a Wybicki, porzuciwszy politykę, oddał się cały kształceniu

94