ROZDZIAŁ TRZECI.

Usiłowania wydobycia się z niewoli: Legiony, spiski i praca organiczna (1795 do 1807).

Upadek rewolucyi wstrzymał proces przeobrażania się społecznego. — Zabór rosyjski: ucisk chłopów, niszczenie Unii. powiększenie pańszczyzny, tępienie gminu szlacheckiego, poniżenie mieszczan i żydów, zdzler-stwo i łapówki, upadek szkół, zaprowadzenie cenzury i starego kalendarza. — Zabór austryacki: uciążliwość podatków, sprzedaż dóbr narodowych, pobór do wojska. — W zaborze puskim względniejsze zachowanie się zależne od polityki zagranicznej. — Dyplomacya francuska usiłowała skłonić króla pruskiego do roli odnowiciela Polski. — Wahanie się króla, oszczędzanie polaków i wykonywanie systemu germanizacyjnego w sposób łagodny. — Wzmożenie się dobrobytu w zaborze pruskim. — Emigra-cya: podział na stronnictwa, demokracya, Józef Wybicki i ajencya polska, deputacya i Dmochowski. — Legiony: Jan Henryk Dąbrowski, zarzut najemnictwa niesłuszny i bezpodstawny, Odezwa Administracyi Generalnej Lombardzkiej, konwencya zawarta w Medyolanie, noty Dąbrowskiego, starania w sprawie legionów i formowania onych, dezercya z wojska austryackiego, konfederacya na Wołoszczyźnie, Ksawery Dambrow-ski, przybywanie ochotników, szybkie wzrastanie legionu, waleczność polaków, list Bonapartego, nędza w legionach, przyjęcie na żołd francuski, plan Dąbrowskiego pochodu do Galicyi, wcielenie legionów do wojska włoskiego i francuskiego, projekt utworzenia Rzeczypospolitej Egejskiej, początek węglarstwa, legion — to mała ojczyzna dla legionistów, brater-skość stosunków, przykładny stosunek oficerów do żołnierzy, szczerość zasad republikańskich, uczciwe zachowanie się z obcą ludnością, domowa cnota — ubóstwo. — Spiski. — Organizacya zgromadzenia centralnego, plan powstania w zaborze austryaekim, propaganda rewolucyjna pomiędzy włościanami, oczekiwanie legionów, sprawy na Wołoszszczyźnie, nota Dąbrowskiego przesłana do jenerała Bernadotte'a, związek patryotyczny na Litwie, pomimowolni cywilizatorowie Syberyi. — Republikanie, czyli tak zwani jakobini. — Praca organiczna, ruch umysłowy w Warszawie, Towarzystwo przyjaciół nauk, Stanisław Staszic, teatr polski, Ludwik Osiński, Adam książę Czartoryski kuratorem zakładów naukowych w zaborze rosyjskim, Tadeusz Czacki, Hugo Kołłontaj. — Sprawa włościańska.

50