ROZDZIAŁ PIĄTY.

Od Kongresu Wiedeńskiego (1815 r.) do Powstania 1830 r.

Sprawa polska na Kongresie Wiedeńskim. — Zasługa Czartoryskiego. — Rozbiór Księstwa Warszawskiego.— Królestwo Polskie. — Zasady konsty-tucyi. — Nastrój opinii publicznej w Polsce. — Ustawa konstytucyjna dla Królestwa — Rzeczpospolita Krakowska. — Zamiana w niej pańszczyzny na czynsz zbożowy. — Kwestya pańszczyzny w Królestwie. — Sprawa włościańska na Litwie: Towarzystwo szubrawców, Wiadomości brukowe, Dziennik Wileński, agitacya za zniesieniem poddaństwa. — Uwłaszczenie włościan w Poznańskiem.—Wahanie się rządu pruskiego co do polityki jego polskiej.— Święte Przymierze: car Aleksander jego założycielem i głównem narzędziem. — W. Książe Konstanty wodzem wojska polskiego.— Samowładza jego i wpływ demoralizacyjny.—Naruszanie i gwałcenie konstytucyi: budżet poza udziałem sejmu, zaprowadzenie cenzury, zniesienie jawności obrad sejmowych. — Rozwielmożnienie się wsteezni-ctwa. —Znaczenie naszego romantyzmu. —Budzenie się narodowości litewskiej i ruskiej. — Wzrost przemysłu w Królestwie. — Książe Lubecki. — Zwrot rewolucyjny w czasopiśmiennictwie. — Opozycya sejmowa. — Spiski: wolnomularstwo, wolne mularstwo narodowe, Związek Templaryuszow, Związek wolnych braci Polaków, Towarzystwo Promienistych, Narodowe Patryotyczne Towarzystwo. — Brak programu społecznego w spiskach. — Układy z Rosyanami. — Sąd sejmowy.—Związek Przyjaciół Wojskowych.— Zorzanie.—Spisek szkoły podchorążych.—Spisek koronacyjny.— Demokratyzowanie się społeczeństwa. — O pańszczyźnie, Żukowskiego. — Ród

Ludzki, Staszica.

 Gdyby istnienie Księstwa Warszawskiego nie było zawa-rowane traktatami; gdyby nie istniało wojsko polskie, któremu Napoleon w konwencyi, zawartej 11 kwietnia 1814 r. z Austryą, Rosyą i Prusami, wyjednał powrót do kraju „z bro-nią i z bagażami, a to w uznaniu chwalebnej służby onego"; gdyby nie obawiano się wzburzenia rewolucyjnego, którego objawy w Niemczech zaczęły już niepokoić monarchów; — to

 143