SYSTEMATYCY NEOSCHOLASTYCZNI.    73

Kościoła katolickiego. O wartości i aktualności dzieła świadczy to, że przekład niemiecki doczekał się 15 wydań, rosyjski dwóch, a istnieją również przekłady francuski, angielski, holenderski, chorwacki, węgierski a nawet japoński. — Ostatnie dzieło Ks. Morawskiego „O obcowaniu Świętych", wydane po jego śmierci przez ks. Kobyłeckiego, oraz jego „Dogmat łaski", wydany przez ks. Marjana Morawskiego T. J. (iun.) zajmują się zagadnieniami teologicznemi, ale mnóstwo tam myśli i poglądów fundamentalnych, obchodzących i filozofa, np. idea solidarności w wyjaśnianiu Świętych obcowania.

3. Systematycy neoscholastyczni.

 1.       Wszyscy dotychczas omówieni przedstawiciele filozofji chrześci jańskiej w Polsce nie pozostawili obrobionego w szczegółach cało kształtu systematycznego swych poglądów. Pokusił się o to pierwszy Ks. Franciszek Gabryl 1). Ur. 1866 w Wieprzu, był wy chowankiem Uniw. Jagiellońskiego i wiedeńskiego, studja dalsze od bywał w Rzymie, Fryburgu, Lowanjum, Wrocławiu; od 1896 wykła dał na Uniw. Jagiellońskim teologję fundamentalną i filozofję w duchu neoscholastycznym. Um. 1914. — Pisał wiele artykułów w Przeglądzie powszechnym, Przeglądzie katolickim, w Kwartalniku teologicznym, w Miesięczniku katechetycznym i wychowawczym, w Ateneum kapłańskiem. Informował tam o stanie nowoczesnych badań psycholo gicznych, o naszych filozofach polskich (Hołowiński, Surowiecki, Semenenko). Odważył się na ogłoszenie „Systemu filozofji" neoscholastycznej w kilku tomach: Logika formalna, Kraków 1899, — Noetyka 1900, — Metafizyka ogólna czyli nauka o bycie 1903, — Psychologja 1906, — Filozofja przyrody 1910. Prace jego odznaczają się jasnością wykładu i są rzeczowym dowodem, jak rozumieją neoscholastycy polecenie Leona XIII łączenia „nova cum veteribus", dorobku naukowego nowych czasów z niezmiennemi zasadami filo zofji wieczystej.

 2.       Drugim systematykiem neoscholastycznym w Polsce jest Ks. Kazimierz Wais 2). Ur. 1865 w Klimkówce w Śanockiem, kończy studja gimnazjalne w Jaśle, teologiczne w Przemyślu, uzupełnia wy kształcenie filozoficzne w Innsbrucku, Rzymie, Fryburgu, Lowanjum, Wrocławiu. Wykłada filozofję w Semin. duch. w Przemyślu od 1895,

1) Por. Struve: Hist. logiki, str. 487—495. — Ruch fil. IV (1914), 56.

2) Por. Przegląd teologiczny 1929, dedykowany ustępującemu z katedry uniw. X. Waisowi. Życiorys podaje X. Adam Gerstmann, bibljografję X. Jan Stepa. — Struve: Hist. logiki, str. 506—508.