80

coraz groźniejsze rozmiary. Na dniu 15 kwietnia roku 1658 sporządził testament,1) którego głównym wykonawcą był brat jego Władysław Leszczyński, wojewoda łęczycki.2) Zacny arcypasterz zaledwie skromną ruchomością mógł rozporządzać, z której kościołowi gnieźnieńskiemu przeznaczył aparaty kościelne, gdyż umierał biedny i w długach zaciągniętych na konieczne potrzeby życia. Kapitule gnieźnieńskiej winien był 20000 złt., z którego długu po opuszczeniu 5000 złt. ze względu na niektóre melioracye w dobrach arcybiskupich uiścił jej się następca jego na stolicy gnieźnieńskiej i brat stryjeczny, Wacław Leszczyński. Czyli i kto inne długi jego popłacił, nie wiadomo. Z powodu tego ubóstwa arcybiskup nasz nie pozostawił po sobie w archidyecezyi żadnej pamiątki bądź w jakiej fundacyi, bądź w legatach lub uposażeniach. Niemożność skrępowała mu ręce zupełnie. Tak ona jako i trwoga bezustanna o los ciężko nawiedzonej rzeczypospolitej, tudzież smutek głęboki, że polityczne przewroty nie dopuszczały mu rozwinąć zbawiennej o dobro duchowe powierzonych sobie owieczek czynności, zatruwały mu życie, podkopywały coraz więcej siły fizyczne i zawcześnie do grobu wtrąciły. Umarł w Skierniewicach nazajutrz po sporządzeniu testamentu dnia 16 kwietnia roku 1658,3) po budującem przygotowaniu się na śmierć przy pomocy i pośrednictwie Stanisława Tupika teologa Towarzystwa Jezusowego prowincyi litewskiej. Według ostatniej woli jego zwłoki pochowano w kolegiacie łowickiej przed wielkim ołtarzem obok zwłoków arcybiskupa Jana Przerębskiego. 4) Kapituła metropolitalna wysłała z grona swego kilku członków dla oddania zmarłemu ostatniej posługi. W tejże kolegiacie wzniósł mu pomnik marmurowy brat jego stryjeczny Wacław Leszczyński, arcybiskup gnieźnieński, taki na nim położywszy napis:



 D. O. M. 

Adsta Viator et venerabundus adspice, situs hic est An-dreas de Leszno, Archiepiscopus Gnesnensis, Venceslai Magni in Regno Cancellarii et Maioris Poloniae Generalis Praefecti filius, a flore invenili per omnes virtutis gradus ad magna exercitatus, primum Serenissimae Caeciliae Re-ginae, mox Regni Minor, denique et Maior Cancellarius, inde ad sacrarum in Polonia Dignitatum supremam (evectus) atrocissimas postea Reipublicae periodos ab inique conspi-rantes in Poloniam undequaque populos expertus, fortunam Patria sua abeuntem sed et revertentem vidit, Maiestati ubique fidus et indivulsus comes, generositate et prudentia semper constans sibi, Patriae amore et beneficentia omnibus gratus, omnibus desiderabilis fato praevoco obiit Anno MDCLVII.5)

 1) Acta decr. Capit. Gnesn. XII, 260. — 2) Tamże XII, 262b. — 3) Akta kapitulne nie przechowały nam dnia zgonu arcybiskupa Andrzeja. Trzymamy się daty podanej przez spółczesnego, dobrze poinformowanego Stan. Bużeńskiego, który pisze, że umarł w poniedziałek po niedzieli kwietniej, a zatem 16 kwietnia, ponieważ niedziela wielkanocna przypadała w tym roka dnia 21 kwietnia. — 4) Bużeński 1. c. t. IV, 116. 117. — 5) Gawarecki, Pamiątki histor. Łowicza str. 90. 91.