433

 uwierzytelniające i nominacyą królewską, wezwał zgromadzonych prałatów i kanoników, aby do kanonicznego wyboru czyli postulacyi Potockiego przystąpili1). Głośne w całej Polsce zasługi i cnoty nominata spowodowały tychże, że wszyscy chętnie i jednomyślnie głosy swe na niego oddali2), arcybiskupem go zgromadzonemu duchowieństwu i ludowi ogłosili i wysłali do niego Jana Lipskiego, kantora i Aleksandra Działyńskiego, kanonika de Smolum (Schmolainen) w Warmii, gdzie naówczas przebywał, aby go o wyborze zawiadomić i na stolicę arcybiskupią zaprosić3). Kapitułę ujął wielce ku elektowi list jego z dnia 18 grudnia roku 1722 pisany i przez rzeczonego komisarza jej doręczony,4) na który mu nader uprzejmie odpowiedziała.5)

 Równocześnie z nominacyą na arcybiskupstwo król ofiarował Potockiemu bogate opactwo tynieckie i prosił papieża, aby mu oboje razem trzymać pozwolił. Rok prawie cały ociągała się Stolica apostolska z powodów niewiadomych z przesłaniem elektowi bulli translationis i paliusza. Dopiero na dniu 12 listopada roku 1723 wygotowane zostały w Rzymie odnośne dokumenta, dnia 30 tegoż miesiąca objął rządy archidyecezyi i installował się w katedrze gnieźnieńskiej przez prokuratora swego, Jana Aleksandra Lipskiego, kantora gnieźnieńskiego, późniejszego kardynała i biskupa krakowskiego.6) Jak te rządy sprawował, co na wzniosłem stanowisku swojem prymasa i pierwszego senatora uczynił dla Kościoła i rzeczypospolitej, dalszy ciąg żywota jego okaże.

 Prymas Potocki należy niezaprzeczenie do najwybitniejszych i pod wielu względami najsympatyczniejszych książąt Kościoła polskiego ubiegłego wieku, ja

1) Acta decr. Capit. Gnesn. XVIII, 309. — 2) Tamże XVIII, 310. — 3) Tamże XVIII, 310. — Archiv. Episc. Varm, A. 26. f. 761—764. — 4) Archiv. Capit. Gnesn., Listy Prymasa Potockiego Nr. 1: Illustrissimi et Rndmi Dni Fratres observandissimi. Niech będzie distributivae J. Kr. Mości Iustitiae nieustaiącey nigdy chwały y sławy ara perennis, że antiqua domu mego w tej Oyczyźnie merita, tudzież moie własne, absit vanitas, w niey y w Kościele Bożym iuż nie młode, owszem ad senium vergentia innym wielu zacnym konkurentom praetulit przez teraźniejszą osoby moiey nominacyą ad Metropolitanam Ecclesiam Gnesnensem et Primatialem Królestwa tego Curulem. Mnie zaś, kiedy Bóg cor Principum in manu tenens na ten powołał stopień, przy pracach moich publicznych, do których mi otwiera pole, hic onerosus honor to największe będę miał solatium, że się stanę votis et suffragiis WMMości Panów tanti Pastor ovilis, które się może nazwać seminarium virtutum et dignitatum, bo z niego często widziemy wchodzić y do Senatu laudandes probitate Catones y do Trybunału corocznie optatos qui praesint Aristides. Ale rozumiem, że y WMMości Panowie cieszyć się prawdziwie będziecie z tey elewacyi moiey, która się do nich in caritate non ficta schyla, cum aeque Paterno dla wszystkich sinu: Venite ad me omnes. Przytulam ich teraz do serca myślą, oczami maiora daturus signa tego affektu, którymi żyć y umierać będę. Plura około interesów tych, które mnie prędzey in gremio WMMości Panów osadzą, JPan Wołostowski, Starosta Suleiowski, Plenipotent móy generalny re-feret, y upewni, że wszystkich y każdego z osobna iestem intimo cultu et sincera tene-ritudine... Dat. Varsaviae 18 Decembris 1722. Theodorus Potocki Epus Varmien. et Sambien. Nominatus Archiepus Gnesn. et Primas Regni et M. D. Lith. — 5) Ar-chiv. Capit. Gnesn. Listy Prymasa Potockiego vol. I. Nr. 2b. — 6) Acta decr. Capit. Gnesn. XVIII, 347. —

Tom IV.  55