296 kanonika gnieźnieńskiego, doręczając przytem przez niego list polecający siebie kapitule, pełen powagi i uprzejmości.1) Wkrótce jednakże zmienił względem niej ton, nie znalazłszy na nowem stanowisku swojem tego czego się spodziewał, t. j. ładu i porządku pod względem materyalnym, dostatków i wygód odpowiednich dostojeństwu swemu podwójnemu kardynalstwa i prymasowstwa, ale wszędzie zniszczenie, opuszczenie i nierząd. Lecz co daleko gorsza, na tem dostojeństwie urósłszy nagle w dumę i wyniosłość, zakał mu sprawił, a sobie niesławę i wstręt u potomności zgotował, jak to dalszy żywot jego okaże. Michał Stefan Radziejowski pochodził z starodawnego rodu h. Janosza od początku wieku XVI głośnego w dziejach rzeczypospolitej, liczącego w gronie swoim senatorów i rycerzy, jako to Andrzeja, kasztelana sochaczewskiego, potem wojewodę płockiego, Mikołaja, wojewodę brzesko-kujawskiego, Mikołaja, kasztelana gostyńskiego, Stanisława, najprzód kasztelana, potem wojewodę rawskiego, nareszcie wojewodę łęczyckiego, dziada naszego prymasa, który dwa razy śluby małżeńskie ponawiał, pierwszy raz z Katarzyną Sobieską córką wojewody lubelskiego, a ciotką rodzoną króla Jana III, drugi raz z Krystyną, córką Piotra Sapiehy, starosty uświatskiego. Z pierwszej żony miał dwóch synów: Mikołaja, kasztelana łęczyckiego i Hieronima, najprzód starostę łomżyńskiego, podkanlerzego koronnego, smutnej pamięci, którego intrygi dworu doprowadziły do zdrady kraju i banicyi, która za pośrednictwem królowej Maryi Ludwiki w rokn 1662 została zniesioną, a król Jan Kazimierz zaszczyciwszy go dostojeństwem województwa inflanckiego posłem nadzwyczajnym w roku 1666 do Konstantynopola naznaczył, gdzie na tej posłudze publicznej życia dokonał.2) Od posiadłości swoich dziedzicznych pisał się z Radziejowic i Krylowa i równie jak ojciec dwa razy zawierał śluby małżeńskie, pierwszy raz z Eufrozyną Eulalią hrabianką Tarnowską, córką Jana Gratusa, kasztelaua żarnowskiego, wdową po Konstantym książęciu Wiśnio wieckim, staroście kamionackim, drugi raz z Elżbietą Słuszczanką, wojewodzianką trocką, wdową po Adamie Kazanowskim, marszałku nadwornym koronnym.3) 1) Archiv. Capit. Gnesn., Listy Prymasa Radziejowskiego Nr. 1. — Acta decr. Capit. Gnesn. XIV, 193: „Illrmi ac Rndmi Perillres et Adm. Rndi Dni. Cum taadem Sua Sanctitas opus meae ad Archiepiscopatum Gnesnensem Translationis perfe-cerit. statim ix ipsum denuntiandum esse duco, atque extractum meae expeditionis DD. VV. produco. Molestius quidem esset ab Ecclesia Varmiensi divelli annorum spatio assuctum, difficilius ex loco pascuae migrare notasque relinquere terras, verum dum ad illam transeo Cathedram, in qua Primatialis effulget honos, tiarati angent decorem Capi-tularem vertices, ipsa denique magnorum nominum congeries non modicum congregat splendorem, maius mihi inde pullulat solatium. Non respicio itaque retro, sed cum iam Ecclesiae Vestrae Vobisque alligatus sim, ad id mentem viresque potius accingo, ut novae Sponsae tanto temporis interstitio viduatae desideratas praebeam delicias, diuturnam Sedis vacationem celebriori compensem iurisdictionis meae publicatione, eaque, quae ad novi Pactoris pertinent sollicitudinem, rite adimpleam. Donec autem ipsam adire Gnesnam, solitaque in Sponsae gremio primi Ingressus Encaenia celebrare libuerit, DD. VV. non tantum paterna ad praesens amplector teneritudine, verum etiam uberrimam expansis manibus impertior benedictionem. Dab. Varsaviae die 15 Julii A. 1688... M. Cardi-nalis Radziejowski Archiep. Gnesn. Procanc. Regni," — 2) Niesiecki 1. c. III, 804. — 4) Acta decr. Capit. Gnesn, XIII, 271. — Niesiecki 1. c. III, 804.