235

 arcybiskupią zaprosili1). Na wieść o wyniesieniu Olszowskiego radość ogarnęła duchowieństwo i wiernych archidyecezyi gnieźnieńskiej, znających nie tylko w całej Polsce ale i po za jej granicami glośne zasługi jego względem Kościoła i rzeczypospolitej, a przedewszystkiem jego biskupie cnoty, któremi jaśniał na stolicy chełmińskiej. Za pośrednictwem kardynała-protektora Ursiniego, wielkiego wielbiciela Olszowskiego, Stolica apostolska przyspieszyła potwierdzenie jego na arcybiskupstwo i w końcu roku 1674 wysłała bulle odnośne i palliusz do Warszawy. Dnia 8 stycznia roku następnego objął rządy archidyecezyi i installował się w katedrze gnieźnieńskiej przez pełnomocnika swego Karola Grabińskiego, kanonika i oflcyała gnieźnieńskiego2) Ponieważ Stolica apostolska upoważniła do włożenia palliusza na nowego arcybiskupa Stefana Wydżgę, biskupa warmińskiego, przeto Olszowski musiał odbyć daleką podróż do Frauenburga, ażeby w tamtejszym kościele katedralnym przyjąć palliusz, co dnia 24 lutego tegoż roku nastąpiło3).

 Król Jan, pragnąc na wstępie panowania swego mieć przy boku doświadczonego podkanclerzego, utrzymał wbrew konstytucyom i zwyczajowi Olszowskiego przy pieczęci mniejszej, którą dopiero na sejmie koronacyjnym w lutym roku 1676 oddał Wydżdze, biskupowi warmińskiemu. Z tego powodu prymas aż do tego czasu związany obowiązkami urzędu pod kanclerskiego, nie mógł, tak jak pragnął, zająć się obowiązkami swemi pasterskiemi. Zanim te opiszemy, przypatrzmy mu się bliżej.

 Urodził się dnia 27 stycznia roku 1621 w Olszowie, majętności ojczystej w ziemi łęczyckiej z ojca Waleryana Olszowskiego, najprzód podkomorzego wendeńskiego, a potem kasztelana spicymirskiego h. Prus, z matki Zofii z Skrzynna Duminównej h. Łabędź. Babką jego po ojcu była Elżbieta z Modrzewia Modrzewska h. Jastrzębiec, babką zaś po matce Zofia z Koniecpola Koniecpolska, starościauka sieradzka h. Pobóg 4). Pobożna i świątobliwa matka, widząc w mło

populi multitudine ad pulsum maioris campanae congregato diserto sermone publicavit et solenniter denuntiavit. Ac tandem Divinae Maiestati pro tanto Archidioecesis Praesule et Pastore devotissime actae sunt gratiae cum decantatione per universum Clerum Hymni Te Deum laudamus." — 1) Acta decr. Capit. Gnesn. XIII, 159. — 2) Tamże XIII, 169. — 3) Pokazuje się to z listu następującego arcybiskupa Olszowskiego do biskupa warmińskiego z dnia 11 lutego r. 1675 przechowanego w zbiorze listów Załuskiego (t. I, 649): „Tritam mihi aperit viam tot documentis citra mea merita probatus in me tuus favor, ut tanąuani et viciniorem et comproviucialem Episeopum mea dirigam vota cum demissa petitione, quatenus honorem sacri Pallii in Cathedrali sancti Patroni mei Frauenburgensi templo tuis de manibus suscipiam. Assecuravit me pridem Wołowski, Canonicus Varmiensis, asseverans, id esse a te impetrabile, sed hactenus quedam remotae iuterveniebant; nunc missum mihi ad manus Varsavia pallium resolvit deliberationem meam ad sumendam compelandi tui audaciam, ut mihi favorem exercendae investiturae meae exhibeas. Dependeat tempus a beneplacito tuo, ego me conformans, excurram cum domestico comitatu pro die 24 currentis vel 4 Martii. Accedet id cumulo tot obliga-tionum mearum, si documentum id fraterni affectus obtinuero, quem iteratis postulans, refero me ad tuae nutum voluntatis cum promptitudine obsequiorum... etc. W archiwum biskupstwa warmińskiego przechowuje się opis tej uroczystości odbytej dnia 24 lutego (A. 13, fol, 216.) — 4) Liber install, Capit. Gnesn. B, 162 sqq. — Acta decr. Capit.

30*