192

 Jednakże dla zapobieżenia na przyszłość podobnym uchybieniom, wystosowała do króla list, w którym dziękując mu za przedstawienie na osieroconą stolicę arcybiskupią tak godnego i zacnego ze wszech miar prałata, prosi go, aby kazał naprawić uchybienia i przesłać odnośny dokument do zachowania w archiwum kapitulnem i oblatowania go w aktach, napisany w formie przez poprzedników jego zawsze ściśle przestrzeganej1). Zgon króla, który niedługo potem nastąpił, przeszkodził naprawieniu błędu i w aktach installacyjnych dotąd próżną widać kartę, na której upragnioną nominacyą zapisać miano, pierwotnej zaś nie zaciągnięto do tychże akt, aby przez to nie aprobować nadwerężenia prawa Kościoła i dla tego zaginęła niepowrotnie. Zaraz po odbytym wyborze przez sufragana gnieźnieńskiego, Jana Bużeńskiego zgromadzonemu duchowieństwu i ludowi uroczyście w kościele metropolitalnym ogłoszonym2), wyprawiła kapituła do elekta delegacyą złożoną z Bonawentury Madalińskiego, koadjutora biskupstwa płockiego i Stanisława Krajewskiego, kanoników gnieźnieńskich, aby mu akt elekcyi doręczyli i na osieroconą stolicę metropolitalną zaprosili3). Do Rzymu zaś wyprawiła w porozumieniu z elektem Jana Zbąskiego, archidyakona gnieźnieńskiego z prośbą o jego zatwierdzenie 4).

 Z powodów niewiadomych ociągano się w Rzymie z wydaniem bulli translationis aż do końca roku 1673. Tymczasem umarł w Lwowie dnia 10 listopada tegoż roku król Michał 1) a na Czartoryskiego, natenczas już niebezpiecznie chorującego na chorobę nerkową spadły trudne i mozolne interreja obowiązki. Nareszcie otrzymawszy bullę rzeczoną, objął rządy archidyecezyi i insta

virum pietate, zelo, prudentia clarissimura, Ecclesiae Dei et iuriura enis Protectorem zelosissimum de utraque Reipublica Polona meritissimum in Archiepiscopum Gnesnensem et huius Primatialis Ecclesiae Pastorem elegerunt et postulandum duxerunt, atque prae-fato Illrmo Electo postulationis literas ad SSmum Dnum nostrum D. Clementem Papam eius nominis Decimum feliciter mrdernum... extradendas decreverunt... etc." —  1) Liber install. Capit. Gnesn. C. 104b: „Sacra et Serenissima Regia Maiestas, Domine Domine Clementissime. Cum non magis solis quam solii sit, eo Serenitatis Regiae dispensare radios, ubi subiectus incipit eclypsari orbis, Paternam Mtis Vestrae veneramur providen-tiam, quod post luctuosum syderis Metropolitani occasum diei nostrae magnum nomina-tione Regia Mtas Vestra accendit luminare, Ulrmum Principem Vladislaviensem Antistitem in quem nostrorum snffragiomm tanto libentius contulimus cakulos, quanto illustrior est ille zelus, quem pro Ecclesia Dei indefesso semper Patria profitetur studio. Et iam dum Maiestati Vestrae tanta pro beneficentia aeternas Capitulnm nostrum rependit grates suplex ab eadem Maiestate efflagitat, quateuus usitato ab Augustis Antecessoribus Maie-statis Vestrae stylo Cancellarie Regni Regiam nobis denuntiet Nomiationem; fieri enim satis iuribus et consuetudinibas Ecclesiae Metropolitanae minime potest, ut in praedicta Nomitione illa clausula eligendi Jihertatem perimens apponatur, ut hunc et non alium non iam eligere sed aeceptare cogamur. Faciat Mtas Vestra rem avitae suae pietati et Regiae obligationt consonam, si primatialem Regni sui Ecclesiam salvam et immunem clementer conservaverit... etc. Praelati et Canonici Ecclesiae Metropol. Gnesn." — 2) Tamże C. 106b. —108. — 3) Acta decr. Gapit. Gnesn. XIII, 132. — 4) Tamze XIII, 132. TAber install. Capit. Gnesn. C, 105. — Tamze XIIJ, 144: „Magno totius Reipublicae Polonae dolore et orbitate funestus rumor percutit omnes Regnicolas, Poten-tissimum Principem Serenissimum Michaelem Regem Poloniae Leopoli die decima mensis eurrentis (Novembris) extremum diem snum clausisse... etc."