758

 Wężyka mianował następcą jego Jana z Lipia Lipskiego, biskupa chełmińskiego,1) prałata młodego, który jeszcze nie trzy lata był biskupem, wywoławszy przez to w sercach starszych biskupów niechęć i żal niemały. Atoli król Władysław nie rządził się w tym wyborze samemi tylko ku małżonce swej względami, lecz spra wiedliwą uwagą na rzadkie przymioty i zdolności nominata swego, którego znał dokładnie i najzupełniejsze w nim pokładał zaufanie, że godnie zajmie miejsce poprzednika swego, w czem się nie omylił.

 Tymczasem kapituła metropolitalna wybrała na dniu 14 czerwca roku 1638 administratorem archidyecezyi proboszcza swego, Szymona Kołudzkiego i wyznaczyła do wyboru nowego arcypasterza dzień 27 lipca tegoż roku, nic nie wiedząc o postanowieniu króla8). W dniu tym gdy się prałaci i kanonicy licznie w kapitularzu zebrali, stanął w pośrodku ich Sebastyan Wołucki, kasztelan małogostski i starosta rawski, który po odpowiedniej przemowie przedłożywszy listy uwierzytelniające go jako posła i pełnomocnika królewskiego tudzież dokument nominacyi królewskiej dla Lipskiego, wezwał ich, aby na niego głosy

 1) Archiv. Capit. Gnesn., Liber install. B, 127: „Vladislaus IV Dei gratia Rex Poloniae Magnus Dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Mazoviae, Samogitiae Livoniae Smolensciae Czernichoviaeque, nec non Suecorum, Gottorum Vandalorumqueh aereditarius Rex. Venerabiles devote nobis dilecti. Etsi iam ab illo tempore, quo Rmus in Christo Pater Dominus Joannes Wężyk Archiepiscopus Gnesnensis pluribus laboribus pro Republica exantlatus variisque morborum affectionibus fractus imbeciliorem aetatem pęrageret, in supremum fati eius eventum matura prospiciebamus deliberatione, quem in locum ipsius Archiepiscopum Gnesnensem nominaremus, tum multo magis postquam Divinae bonitati placuit, illum ex hac caduca mortalium statione evocatum perenni inscribere immortalitati nobiscum id ipsum cogitando serioque pensando occurrit statim Rmus in Christo Pater Dominus Joannes Lipski a Lipie, Episcopus Culmensis et Pomeraniae, quem praeter gentilitios splendores, sublimis humanarum Divinarumque literarum scientia, eximia morum gravitas, rara prudentia tum exercita et emerita in ecclesiasticis pariter et publicis functionibns aetas et virtus ad Sedem hanc Archiepiscopalem iam pridem destinabat. Nec sane illius virtuti nisi tantum debebatur praemium, nec ea augustioribus potnit diutius contineri cancellis, quin in summo honoris Archiepiscopalis feliciter posita statu ac Reipublicae ampliora augmenta et supremo in hoc Regno Antistitis Divini cultus incrementa sit propagatura. Itaque quod dudum tacitae voluntatis decreto statuimus, id nuper publica declaratione evulgavimus, eundemque Rmum Dnum Joannem Lipski, Episcopum Culmensem et Pomeraniae in Archiepiscopum Gnesnensem pro iure nostro Regio Devotionibus Vestris proponendum duximus, prout proponimus praesentibus literis nostris, eas denique benigne requirimus, ut hunc et non alium vigore nostrae Nominationis iuriumque et praerogativarum Capitularium in Archiepiscopum Gnesnensem eligant et de more postulent quodve ea in parte institutorum ratio postulabit exequantur. Quae omnia cum nomine nostro Devotionibus Vestris Dnus Sebastianus Wołucki, Castellanus Malogostensis, Capitaneus Ravensis, Nuncius noster quem ad hanc Electionem cum praesenti Nominatione nostra mittimus, fusius proponet, eisdem Devotiones Vestrae fidem habebunt et studia suffragiaque sua ad postulandum Rmum Dnum Nominatum accommodabunt, eo quidem alacrius et libentius, quo luculentius prae oculis habeant, nos talem delectum in hac promotione adhibuisse, quo esset et virtuti praemium et Ecclesiae, Rei publicae et Collegio Devotionum Vestrarum decus et ornamentum... Varsaviae d. XXVI mensis Junii A. D. MDCXXXVIII. Vladislaus Rex." — 2) Acta decr. Capit. Gnesn, XI, 416 sqq.