692

 zdecydował się na ostatnią. Z powodu tak szybkiego wyniesienia Wężyka na najwyższą w kraju po królu dostojność odezwało się wiele zazdrosnych mu głosów, W parze z niemi posypały się podejrzenia i obmowy, które się aż do najnowszych czasów uporczywie powtarzały. Siarczyński, przypisuje promocyą jego jedynie względom królowej Konstancyi, która rzekomo chciała mieć po woli swej prymasa i dokazała tego.1) Twierdzenie to, nie mające najmniejszej podstawy, ubliża tylko królowej', pani cnotliwej i zacnej, która się w pokątne intrygi nie wdawała i nie potrzebowała do tego powolnych narzędzi, i królowi Zygmuntowi, monarsze sprawiedliwemu, który przy rozdawaniu dostojeństw nie rządził się faworem lub osobistemi względami, z wyjątkiem promocyi własnych dzieci, lecz miał na oku dobro Kościoła i kraju, tudzież zasługi i zdolności promowanych przez siebie osób, ale nadto i samemu Wężykowi, który dotychczasowem życiem czystem i świątobliwem świadczył wymownie, że z szkodą sumienia swego i nadwerężeniem obowiązków powołania postępować nie umiał. Nominacya królewska na arcybiskupstwo gnieźnieńskie wystawiona w obozie pod Gniewem dnia 23 września roku 1626, w której łaskawy monarcha nominatowi wielkie wynurza pochwały,2) zastała tegoż chorobą złożonego w Ciążeniu i mocno go przeraziła,

 1) Obraz panowania Zygmunta III t. II, 303. — 2) Archiv. Capit. Gnesn., Liber install. B, 45b: „Sigismundus Tertius Dei gratia RPX Poloniae, Magnus Dux Lithuaniae, Russiae, Prussiae, Mazoviae, Samogitiae Livoniaeque, nec non Suecorum, Gottorum, Vandalorum haereditarins Rex. Veuerabiles devote nobis dilecti. Quam bene Ecclesiae Metropolitanae Gnesnensi pro officii nostri ratione prospectnm cupiamus, vel inde D. V. cognoscere potuerunt, quod quotiescunque illam sponso suo orbari contigit, eum proposuerimus, quem non modo magno ornamento, verum etiam non minore illi Ecclesiąe futurum incremento iudicaremus. Neque dispar sane nos tenuit nominandi novi Praesulis cura, post decessum bonae memoriae Rdmi Henrici Firley, ut etiam longiore deliberatione indagandum putaremus, quem potissimum primaria secundum nostram orna-remus dignitate, cum praesertim tanti semper fecerimus virtutem, ut cuius insedisset pectus magnis ornamentis avitum vellemus (!) Enimvero cum Rmus in Christo Pater Joannes Węzyk, Episcopus Posnaniensis, et pervetusta in hoc Regno niteat generis nobi-litate, et quod magis putamus aestimandum, eximiis virtutibus maximisque in nos et Rempublicam meritis multo sit illustrior, eo enim omnes illius spectare videbantur curae, et vigiliae toto tempore, quo in aula nostra egit, ut ab omnibus summam laudem, a nobis insignia honorum merito quodam suo exposcere videretur, auctusque a nobis vel ea propter praefuit Praemisl. et Posnan. Ecclesiae utramque ea cum dignitate administravit, ut summa vigilantiae, prudentiae ac integritatis gloria floruisse cum omnium approbatione acceperimus; porro non minori pietate et zelo in Ecclesiam Religionemque Catholicam fervere eum probe scimus, ita, ut nihil in optimo et vigilantissimo Praesule ardentioris studii desiderari possit, cuius evidentissimi loco sunt testimonii relicta in illis Ecclesiis nunquam interitura monumenta. Eum igitur, ut in Archiepiscopum Gnesnen. nomina-remus, longiori haud opus erat deliberatione, quia potius a Domino praecamur, ut haeo nostra nominatio in bonum Ecclesiae et Reipublicae cedat. Quocirca illum in Archiepiscopum Gnesnensem et Primatem Regni nominamus atque denuntiamus, ac per Venera-bilem Joannem Gembicki, Gnesn. Cracov. Canonicum, Secretatium nostrum et hisce literis a D. V. diligenter requirimus, ut Rndmum in Christo Patrem Nominatum in Praesulem Metropolitanae Ecclesiae concordibus eligant suffragiis atque iuxta iurium suorum praescripta postulent. Quo et nobis rem gratam iudicioque ac voluntati nostrae consentaneam denique   et Congregationi suae perutilem facient... Datum in Castris ad