144

w których obejść się nie mogło bez wzmianek, acz szczupłych, o bracie i towarzyszu jego nieodstępnym, mamy zupełnie wiarogodne o nim szczegóły, lubo te sięgają tylko aż do jego na arcybiskupstwo wyniesienia. Według tychże źródeł Gaudencyusz był rodzonym bratem ś. Wojciecha z ojca Sławnika, męża znakomitego rodu i rzadkich cnót, pana na Łubiczu w Czechach, lecz z innej matki. Pierwszy życiopisarz ś. Wojciecha, Jan Kanaparz, pisze dosadnio, że Gaudencyusz według ciała i ducha podwójnie był mu rodzonym bratem, a przytem od dzieciństwa nieodstępnym towarzyszem.1) To samo podają nam: nieznany autor opisu męczeństwa ś. Wojciecha2) i drugi życiopisarz jego, ś. Bruno, ostatni jednakże z tą różnicą, że go mieni być bratem Gaudencyusza z jednego ojca, lecz z innej matki.3) Mimo tak jasnych dowodów Voigt utrzymuje, że Gaudencyusz nie był bratem ś. Wojciecha, tylko wiernym towarzyszem i przyjacielem, tłomacząc owe wyrazy: ciałem i duchem podwójnie brat rodzony, że był ciałem i duszą przywiązany do mistrza swego.4) Temu tłomaczeniu sprzeciwia się najoczywiściej wyrażenie ś. Brunona wyżej przytoczone, że Gaudencyusz z strony ojca był ciałem i bratem ś. Wojciecha. Według tegoż życiopisarza Sławnik, ojciec licznej rodziny, miał kilka żon, lecz ani on, ani mniemany autor dawniejszego żywota ś. Wojciecha, Jan Kanaparz, nie podają imienia matki świętego męczennika, wysławiając ją tylko z rzadkich cnót i zalet. Sam tylko autor nieznany opisu męczeństwa ś. Wojciecha nazywa matkę jego Adilburą, 5) podczas gdy Kosmas 6), Roczniki czeskie7), Rocznik świętokrzyski dawny8) i Rocznik wielkopolski9) mienią być matką ś. Wojciecha Strzeżysławę. Sprzeczność tę w ten sposób pogodzić można, że ś. Wojciech urodził się z Adilbury, zapewne niemki, Gaudencyusz zaś i inni bracia z Strzeżysławy, Słowianki, którą autorowie wspomnianych Roczników tudzież Kosmas i inni późniejsi pisarze z matką ś. Wojciecha pomięszali.10)

 Iowskiego i w dziele jego Monum. Polon, histor. t. I, 153—156 drukiem ogłoszony; trzecie: życiorys ś. Wojciecha (Passio sancti Adalberti Episcopi et Martyris) napisany przez ś. Brunona, apostoła Prus, w początku wieku XI, oddrukowany najprzód w dziele Suryusza De probatis Sanctorum vitis (Kolonia 1618), następnie w dziele wspomnianem Pertza, a nareszcie w Bielowskiego wyżej podanem dziele t. I, 189 — 222. — 1) Monum. Polon, histor. t. I, 172: „Solus vero Gaudentius exemplo constantis viri remanens, cum beato viro (Adalberto) monaehatum atque probabilem conversationem consecutus est; qui etiam sibi carne et spiritu duplex germanus, et ab infantia semper fidissimus comes adhesit." — 2) Monum. Polon, histor. I, 154: „Frater autem ejus (s. Adalberti) Radim, mutato nomine Gaudentius dictus, qui postea archiepiscopus effectus... etc. — 3) Tamże I, 216: „Cni Gaudentius, ex parte patris caro et frater suus, subridens ait... etc." — Wszystkie trzy wymienione źródła podają jednozgodnie za ojca ś. Wojciecha i Gaudencyusza Sławnika: pierwsze (Monum. Pol. hist. I, 153): Sanctus Adalpertus... Slavoiniche patre; drugie (tamże I, 162): „vir Zlaunic nomine; trzecie (tamże I, 189): „pater suus nomine Slawnitz. — 4) Geschichte Preussens t. I, 264, 265. — 5) Monum. Polon. histor. I, 153: „Slauniche patre et Adilbure matre editus." — 6) Chronicon Bohetnorum w dziele Scriptores rerum Bohemicar. (Pragae 1783) t. I, 56: „Anno Domin. Incarna-tionis DCCCCLXXXVII obiit Strziezislawa sancti Adalberti mater venerabilis et Deo acceptabilis matrona... etc." — 7) Pertz 1. c. t. III, 119. — 8) Monum. Polon, histor. II, 773. — 9) Tamże II, 793. — 10) Tamże t. I, 153 uwaga 2 do Passio sancti Adalberti Martiris Bielowskiego.