125

 1764, pomnażając prerogatywy prymasów, pozwoliła im, odbywać w Łowiczu wszelkie akty urzędowe doczesnych lub testamentowych rozrządzeń ich osoby dotyczące, które miały tę sarnę moc obowiązującą, jak gdyby zeznawane były przed księgami ziemskiemi lub grodzkiemi.1) Nareszcie następstwem wieków wyrobił się zwyczaj, że każdy z królów po koronacyi nadawał któremu z krewnych lub powinowatych arcybiskupa pierwszą łaskę, np. województwo, kasztelanią, starostwo lub inne odznaczenia.2)

 Jako urodzonym legatom przysługiwał arcybiskupom gnieźnieńskim przywilej noszenia ubioru purpurowego na podobieństwo kardynalskiego. Według świadectwa kapituły metropolitalnej wypowiedzianego w przedstawieniu z dnia 17 maja roku 1741 w celu odnowienia czyli potwierdzenia tego przywileju do Stolicy apostolskiej przesłanym, zwyczaj to był starodawny, który z czasem ustał3), lubo w archiwum tejże kapituły nie ma śladu, aby na to wydany był kiedykolwiek poprzednio przez tęż Stolicę przywilej. Zwyczaj ten odnowił, lecz tylko dla swej osoby, arcybiskup Krysztof Szembek, otrzymawszy na to pozwolenie od Stolicy apostolskiej, jak utrzymuje Rzepnicki4), chociaż ani w aktach kapitulnych, ani w przywilejach z tego czasu o uzyskaniu przez Szembeka pozwolenia papiezkiego do noszenia purpury najmniejszej nie napotkaliśmy wzmianki. Dopiero na prośby arcybiskupa Adama Komorowskiego papież Benedykt XIV bullą Ad decorem Ecclesiae z dnia 1 października roku 1749 pozwolił tak jemu, jako i wszystkim następcom jego, używać ubioru purpurowego na podobieństwo kardynalskiego.5) Na mocy tego przywileju dzisiejsi arcybiskupi gnieźnieńscy i poznańscy używają purpury, ponieważ nie przestali być mimo zmiany i przewroty polityczne urodzonymi legatami apostolskimi.6)

 canda. Si quis vero turpia coram illo protulerit, poenam eidem Domino Archiepiscopo pietnadziesta persolvat." — 1) Konstytucya z r. 1764. — 2) Olszowski 1, c. f. 132. — 3) Acta decr. Cap. Gnesn. XX, 11, 12: „...Super cuius coloris rubei competentia ac uau extant documenta authentica, quodque Illustrissimi Archiepiscopi Gnesnenses eiusdem rubei coloris vestibus usi fuerint et in iisdem — incesserint, nosque eos iis utentes et ut praefertur ineedentes viderimus et perspexerimus et ab antiquioribus Praelatis et Canonicis huius Ecclesiae Metropolitanae... de usu eiusdem coloris rubei per Illustrissimos olim Archiepiscopos ex antiqua praxi usitato sciamus... etc." — 4) Vitae Praesulum Poloniae t. I, 398. — 5) Archiv. Capit. Gnesn. — „...Nos specialem gratiam facere volentes... eidem Adamo (Komorowski) electo ejusque in archiepiscopatu et primatu Gnesnensi successoribus pro tempore existentibus, ut ipsi quibusvis anni temporibus et diebus ubique locorum et in omnibus et singulis funetionibus habitum rubri seu purpurei coloris ad instar praefatae S. K. E. Cardinalium, nempe collare, subtannam, cingnlum, mantoletum, mozzetam, calligas, birretum, bevretum aliudque eapitis tegumentum nuncu-patum, berretone hyemali tempore iu Regno Polouiae adhiberi solito, excepto tamen pileo rubri seu purpurei coloris... perpetuo concedimus et indulgemus... etc." — 6) 01-szowski 1. c. f.