PRZYPISY.

 1. W sprawie celowości. 2. W sprawie zasady ekonomii. 3. W sprawie kategoryi. 4. W sprawie praw naukowych i ich stosunku do pojęć. 5. W sprawie teoryi konstrukcyi.

 1. Do rozdziału I. § i. w sprawie celowości. Sprawę celowości rozważałem już mniej lub więcej szczegółowo i wyczerpująco w kilku poprzednich moich pracach 1), obecnie muszę się zastanowić tylko nad pytaniem, dlaczego celowy punkt widzenia uważam za właściwy i poniekąd za niezbędny w teoryi poznania. Jest faktem niewątpliwym, nawet dla zdecydowanych przeciwników doktryny celowości, że nasze działanie świadome, dowolne przynajmniej w ogromnej większości przypadków wyraża układ zjawisk celowy. Działamy przeważnie dla jakiegoś celu, to znaczy, że cel jest czynnikiem kierowniczym naszego działania. Czemże jest ów czynnik kierowniczy, ów cel? Wundt2) określa cel, jako wyobrażenie skutku, wyprzedzające jego urzeczywistnienie. Podobną defmicyę podaje Janet3), nazywając cel wyzna

1) »O celowości w zjawiskach patologicznych«. Odbitka z Krytyki lekarskiej. 1905. »Neoteleologia«. Sprawozdania z posiedzeń Warszawskiego Tow. naukowego 1910 r. Nr. 4. »Metodyka te-leologii«. Sprawozdania z posiedzeń Tow. nauk. Warszawskiego 1910. Nr. 10.

 2) Wundt. Logik T. I.Erkenntnislehre, wyd. drugie z roku 1893, str. 644.

 3) Janet. Les Causes finales, wyd IV. z 1901 r. str. 4.