ROZDZIAŁ V.

 Zakończenie.

 1. Ostateczne uwagi nad przewidywaniem i prewidyzmem. 2. Spół-cze'sna krytyka filozoficzna nauki i prewidyzm. 3 Metafizyka i jej stanowisko w systemie wiedzy. 4. Wartość poznania i prawda. 5. Krytyczne uwagi nad pojęciem prawdy i jej definicyami. 6. Pojęcie prawdy w prewidystycznej teoryi poznania.

 1. Pogląd, że celem poznawania jest przewidywanie, nie jest bynajmniej nowy; od czasów Comte'a i Spencera, t. j. od drugiej połowy XIX w. spotykamy go w pracach wielu filozofów, należących do rozmaitych szkół. Wypowiadali tę myśl mniej lub więcej wyraźnie albo z rozmaitemi zastrzeżeniami Mach, Avenarius, Nietzsche, Bergson, Vaihinger i inni, a z naszych autorów Kodisowa i Stamm. Pomimo, że pogląd ten jest od dość dawna znany, odgrywa jednak dotychczas w teoryi poznania względnie podrzędną rolę. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest przedewszystkiem zbyt ciasne pojmowanie czynności przewidywania. Pod tą nazwą autorowie spółcześni zwykle pojmują przepowiadanie, prorokowanie, przewidywanie przyszłych zdarzeń. Przewidywać możemy, mówi Stamm, tylko przyszłość, tylko to, co będzie, to zaś, co było lub co jest,