360               XV. ESTETYKA.

życiowych. W niej piękno znajduje najpełniejsze urzeczywistnienie, bo w niej harmonia między treścią i formą, ideałem i rzeczywistością, występuje na jaw najwyraźniej i najczyściej.                            

 Sztuka dąży z natury swojej do przedstawienia owej harmonii, podczas gdy inne objawy zarówno działalności człowieka, jak i przyrody; w najlepszym razie uwydatniają tę harmonią tylko jako cechę dodatkową wśród wielu innych cech, i wskutek tego nie dają nam poznać czynników estetycznych dość wyraźnie i czysto. Względy uboczne, w danej chwili często ważniejsze, niż względy estetyczne, mącą zazwyczaj nasz sąd estetyczny przy rozpatrywaniu przyrody i dziejów ludzkości. W sztuce zaś tych względów ubocznych nie ma; ona wyczerpuje swoję istotę w urzeczywistnieniu wymagań estetycznych, i dla tego właśnie piękno przedstawia się nam w niej czystem, niepomięszanem, wyraźnem; jednem słowem, jako piękno samo w sobie, bez wszelkich dodatków nieestetycznych ani w swej treści, ani w swej formie. Ztąd też filozofia sztuki stanowi koronę całej estetyki.

c. Filozofia sztuki.

 Filozofia sztuki opiera się na szczegółowym rozbiorze piękna podmiotowego i przedmiotowego: piękna ducha i natury, ideału i prawdy.

 Sztuka ma za treść swoję piękno podmiotowe, a za formę piękno przedmiotowe; ona z istoty swojej jest objawem harmonijnego zrównoważenia ducha i natury, idei i rzeczywistości.

 Organiczne zespojenie treści idealnej, poruszającej uczucie i podnoszącej ducha, z formą realną, mającą wszelkie pozory prawdy i rzeczywistości, oto cel i przeznaczenie sztuki.

 Każdy z tych składowych czynników jest równie koniecznym w sztuce; zaniedbanie jednego z nich nadwyręża