XV. ESTETYKA.    349

Forma, wyraz, charakterystyka jest wprawdzie samodzielnym czynnikiem estetycznym; nie jest tylko środkiem w służbie treści, lecz zajmuje względem niej miejsce zupełnie równouprawnione. Ale charakterystyka sama nie jest jeszcze pięknem, nie budzi jeszcze zupełnego i czystego upodobania estetycznego, bo na równi z treścią stanowi tylko jeden ze składowych czynników piękna, których sharmonizowanie stanowi dopiero istotę piękna. Więc też najpowabniejsza z pozoru forma, wykazująca lekceważenie lub zaniedbanie odpowiedniej treści, nigdy piękną nie będzie.

 W ten sposób powyższe określenie piękna ma charakter syntetyczny, doprowadza do naukowego rozbioru wszystkich czynników estetycznych i usuwa samowolę w oddaniu pierwszeństwa jednemu z tych czynników na niekorzyść reszty.

B. Estetyka szczegółowa.

 Powyższe poglądy ogólne na piękno i warunki upodobania estetycznego rozwija wszechstronnie estetyka szczegółowa, obejmująca, jak widzieliśmy, trzy główne części: psychologią piękna, metafizykę piękna i filozofią sztuki. Nie mogąc się tutaj zająć szerszym wykładem treści tych trzech części, zaznaczymy przedmiot każdej z nich w głównych tylko zarysach.

a. Psychologia piękna.

 Psychologia piękna wykazuje podmiotowe warunki upodobania estetycznego. W tym celu rozbiera szczegółowo wszystkie te objawy psychiczne, które się łączą z wrażeniami estetycznemi.

  Wrażliwość umysłu na harmonijne połączenie treści i formy, oraz zdolność doznawania czystego, bezinteresownego upo