348 XV. ESTETYKA.

Ta niezależność od wszelkich względów ubocznych, praktycznych, utylitarnych, nadaje przedmiotom pięknym charakter idealności. One z natury swojej nie odtwarzają rzeczywistości, lecz mają tylko pozory rzeczywistości; a chociaż są przedmiotami realnemi, to jednak ich treść estetyczna polega na myślach, ideach, uczuciach, które się z temi przedmiotami w świadomości naszej łączą, szukając w nich tylko zewnętrznego wyrazu, uzmysłowienia.

 Powyższe pojęcie piękna, jako harmonijnego zjednoczenia treści i formy, wywołującego czyste, bezinteresowne zadowolenie, obejmuje wszystkie określenia piękna, jakie historya estetyki wykazuje. W niem mieszczą się zarówno teorye idealistyczne, zwracające główną uwagę na treść piękna, nazywające piękno zgodnością rzeczywistości z ideą, jak i teorye realistyczne, dla których strona zewnętrzna piękna, jej „forma," t. j. charakterystyka treści, stanowi najgłówniejszy czynnik estetyczny. Harmonia treści i formy uwzględnia oba te czynniki estetyczne równomiernie. Nie obstaje przy wymarzonym idealizmie treści, aby tylko przedstawiona treść znalazła harmonijny wyraz; wyraz, budzący czyste upodobanie, wolne od wszelkich względów ubocznych, leżących poza obrębem piękna, t. j. harmonijnego wyrównania treści z formą.

 Warunek ten sam już zaznacza zakres treści estetycznej, bo nie wszelka treść nadaje się do estetycznego przedstawienia, nie znajduje formy, któraby się z nią łączyła według zasad harmonii i równowagi.

  Z drugiej strony, powyższe określenie nie sprowadza znowu piękna wyłącznie do formy zewnętrznej, do sposobu przedstawienia treści. I najżywsza charakterystyka sama przez się nie jest jeszcze piękną, jeżeli się odnosi do treści błahej, nic nieznaczącej, bo razić nas będzie disharmonią pomiędzy bogatemi zasobami zewnętrznego wyrazu a ubóstwem treści.