314      XV. ESTETYKA.

znacza dokładnie przedmiot jej badania i odpowiada w zupełności jej dziejowemu rozwojowi.

2. Historya i literatura estetyki.

 Jak nazwa, tak i treść estetyki, jako nauki o pięknie, jest wytworem nowszych czasów. Starożytni posiadali wprawdzie głębokie poczucie piękna i uwydatnili je w całym szeregu wspaniałych utworów poezyi i sztuki; ale nie zastanawiali się jeszcze dostatecznie nad pięknem, nie poddawali go rozbiorowi, nie pytali: co to jest piękno? jakie są jego cechy i własności? i dla tego właśnie nie ppsiadali nauki o pięknie. Ze stanowiska piękna można powiedzieć, że starożytni byli artystami, ale nie estetykami; oni wytwarzali dzieła piękna, ale ich nie badali.

 Pomimo to zawiązki dzisiejszej estetyki, jako nauki o pięknie, napotykamy już u znakomitych myślicieli Grecyi.

 PITAGORAS już na 500 lat przed Chrystusem zdawał sobie sprawę ze znaczenia muzyki, uznawał w niej doniosły środek oczyszczenia i podniesienia duszy i dla tego potępiał wszelką muzykę niespokojną, disharmonijną, jako szkodliwą dla wewnętrznej równowagi ducha.

 SOKRATES wnikał już w ogólną istotę piękna, dowodząc, że artysta zestawia w jedne harmonijną całość rozrzucone w naturze czynniki piękna i wytwarza przez to dzieło sztuki, które budzi nasze zadowolenie. Ale nadto piękno, według wymagań SOKRATESA, powinno być zarazem i dobrem, t. j. odpowiadać życiowym potrzebom i moralnym dążnościom człowieka.                  

 Takie śeisłe połączenie piękna z dobrem charakteryzuje w ogóle poglądy estetyczne starożytnych myślicieli i znajduje swój wyraz w złożonem pojęciu moralnego piękna: piękna,