IX. RYSUNEK I BARWA.     177 Pogląd stylistyczny.

Jedną z tajemnic prawdziwego artyzmu jest tworzyć wielkie rzeczy przy pomocy najmniejszych środków. Geniusz nie potrzebuje szerokich zasobów dla objawienia się światu. W kilku słowach wygłasza prawdy, jaśniejące jak słońce na niebie ludzkości ; kilkoma rzutami ołówka lub pędzla stworzyć może arcydzieła, będące wzorem dla późnych pokoleń.

 To znamię genialnej twórczości stanowi punkt wyjścia dla poglądu stylistycznego w malarstwie. Sam styl polega na wyrazistem zaznaczeniu charakteru przy pomocy najprostszych środków. Jak starożytni rylcem metalowym, zwanym stylusem, wrzynali pismo w tablice woskowe, tak artysta, posiadający styl, uwydatnia swą indywidualność plastycznie w wątłym nawet materyale.

 Styl jest najwyższem uduchowieniem zmysłowości. W nim wątek materyalny sprowadza się do minimum, ulatnia się nieomal zupełnie. Wszystko w nim natchnione jest myślą. Każdy rys, wpadający w oko, ma znaczenie duchowe; każda barwa jest wyrazem nastroju umysłowego. Nic tu nie jest samą tylko materyą, samem ciałem. Wszystko oddane bezwzględnie na usługi ducha, przejęte na wskroś jego treścią, i wyraża ją drogą najprostszą.

 Dzieło w stylu określonym, charakterystycznym, przeciwstawia się zasadniczo wszelkim utworom, w których nie znać takiego panowania myśli artystycznej nad materyałem; w których wątek, środki pomocnicze rozszerzają się nadmiernie, niezależnie od treści, przypadkowo, lub też zaakcentowane są umyślnie ze szkodą osnowy umysłowej. W tem znaczeniu wirtuozostwo, zręczność techniczna, opierająca całą sztukę na uwydatnieniu środków artystycznych, bez względu na ducha dzieła, jest w zakresie artyzmu największą przeciwstawnością względem stylu i twórczości genialnej. Geniusz,

Struve, Sztuka i piękno.  12