160      IX. RYSUNEK I BARWA.

wszelkie cechy prawdy i piękności. O RUBENSIE i REMBRANCIE trudno powiedzieć, czy byli bardziej naturalistami lub kolorystami, a jednak wyrobili sobie swój styl odrębny, charakterystyczny i zastosowali do niego swój koloryt. MURILLO ujawnia w swych Madonnach tę samą żyłkę naturalistyczną, która tak doraźnie występuje w jego oberwanych ulicznikach; nie przyniosło to jednak uszczerbku piękności jego kolorytu, zastosowanego zawsze z mistrzowstwem do przedstawionego przedmiotu. Szkoła niderlandska była na wskroś naturalistyczną, i w doborze przedmiotu i w kolorycie; pomimo to TENNIERS, OSTADE, TERBURG i inni przedstawiciele tej szkoły budzą szczere zajęcie zarówno humorem w traktowaniu przedmiotu, jak i żywością i harmonią w doborze barw. Te paralele moglibyśmy przeprowadzić aż do najnowszych czasów i zawsze by się okazało, że każdy prawdziwy mistrz malarstwa jest naturalistą, kolorystą i stylistą w jednej osobie, czyni wszechstronnie zadość wymaganiom prawdy, piękności i stosownośei kolorytu.

 Taka doskonałość nie jest atoli udziałem wszystkich, nawet wysoko uzdolnionych artystów, przeto wielu z nich, spełniając jeden z powyższych warunków, nie sprostało innym. Ztąd powstały różne jednostronne kierunki malarstwa, które jednak nawzajem się uzupełniają, i przez to samo dla każdego uważnego badacza dziejów sztuki pięknej ciągle nanowo uwydatniają ów ideał doskonałości na polu kolorystyki, ową spójność żywą pomiędzy zaznaczonemi czynnikami ubarwienia. Szczegółowy rozbiór każdego z powyższych poglądów wyjaśni ten ideał jeszcze bliżej.

Naturalizm w malarstwie.

 Zaznaczyliśmy na wstępie, że pierwszem zasadniczem wymaganiem dobrej techniki malarskiej jest prawdopodobień