ccxxx zakusy zjawiają się więc w XVym wieku, częścią przez prywatną staranność prawników praktyków, częścią przez urzędową wiecujących nowszych prawodaw­ców, która, jak obaczymy, nie ze wszystkiem się im poszczęściła. §. 159. Kończąc rzecz o prawodawczym zawodzie Kazimierza Wgo, jeszcze nam na jednę okoliczność uwagę zwrócić należy. Z dotychczasowych badań wyjawiły nam się osobne dla Wielkiej, a osobne dla Małej Polski Statuta. Co się tycze Małej Polski, gdy do niej za Kazimierza jeszcze nie policzano zbyt świeżego nabytku Rusi, przeto nie dziw, iź moc obowięzująca Statutów dla Małopolan zgotowanych, rozciągała się z razu w istocie na dawną tylko Małopolskę, t. j. na Ziemię Krakowską i Sandomirską wraz z Lubelską, które też w istocie do­tknięte są w Statutach małopolskich wzmianką kilku artykułów 1. Ruś zaś, zdaje się, dopiero w moc przywileju Jedlnińskiego z r. 1430, stalej pod rząd Statutów polskich podciągnięto 2 Lecz co do Wielkiej Polski, jeśli w Statucie Piotrkow­skim tylko zastósowanie jego do Ziemi Poznańskiej i Kaliskiej wraz z dawną Gnieźnieńską jest widocznem3, to zachodzi pytanie, jakim sposobem i kiedy zaprowadzone zostały Kazimierzowe Statuta w reszcie Ziem Państwa Polskiego? Ziemia Łęczycka od czasów jeszcze Łokietkowych, aź do roku 1352 była pod bezpośrednim zarządem Władysława Xcia Łęczyckiego i Dobrzyńskiego, syna Ziemowita i Anastazyi Xiąźąt na Dobrzyniu. Czyż więc dopiero po konsolidacyi tej Ziemi z Koroną, Statuta Kazimierza w niej zaprowadzono; czy też jeszcze za rządów lenniczych Władysława? Ziemia Sieradzka, to właściwe dziedziczne gniazdo Kazimierza Króla, zostawała pod jego bezpośrednią władzą. Piotrków, w którem się Avielkopolskie wieco prawodawcze odbywało, właśnie w Sieradzkiej był Ziemi4. Snadi więc już wtedy uważaną była za należącą do Wielkopolski. Lecz dla czegóż w takim razie w Statucie wielkopolskim najmniejszej nie ma wzmianki o Ziemi i Sądach Sieradzkich, tak samo, jak jest mowa o Poznań­skich i Kaliskich? Czyż mimo tego, źe Wielkopolanie w Sieradzkiej Ziemi swój Statut uchwalali, miałaby ta Ziemia Statut swój osobno zredagowany otrzymać? Czyż przypadkiem w intytulacyi Statutów Kazimierzowych, w kodexie D II. wypisanej, która pierwiastkowym pismem Sieradz wyrażała jako miejsce prawo­dawczego Zjazdu, a późniejszą dopiero poprawką Wiślicę natomiast podała5, nie jest ukryta jakaś nieznana nam dotąd rzeczywistość? Kujawy i Ziemia Do­brzyńska z razu całe pod władzą Krzyżaków, później zaś w znacznej części pod zarządem osobnych Xiąźąt lenników królewskich zostające, kiedyż i jak pod 1) Statutu Igo §§, 12. 13. Statuta IIIgo §§. 1. i 2. 2) Ob. Jus pol str. 231. §. 26. 3) Ob. Statutu II. §§. i. 25. 4) Ob. przywilej Króla Ludwika z r. 1374. w Jut pol. str. 185. 5) Ob. wyżej str. XVII. notę 2.