taką rzecz, a gdy zaprzy, na przysięgę samowtór ma być skazan, a ten isty samowtór 8 przysięie. A gdy przysiądz ze świadki nie chciałby, albo nie mógł, albo w przysiędze potknąłby się, ma być potępion w winie Pięć­dziesiąt, a powodowi Pięćnadzieście. poena sex 1 marcarum, et Ducatui cum honoratis, in secunda.— Tertio quidem ex superabundanti 2, si contra eundem querela sit deposita in causa 3 simili, idem vero negabit, ad juramentum metsextus sentencietur, jurabitque idem, ut praedicitur, metsextus4. Et si cum testibus 5 jurare noluerit, aut non potuerit, seu in jurando prolapsus fuerit 6, in Quinquaginta 7 condemnetur, et actori in Piętnadzieścia. XXXV 9. Item quandocumque 10 una persona de alia poneret quaestionem de hereditatibus 11, pecuniis, vel quibusvis aliis bonis mobilibus et immobilibus, nomine et ratione12 derelictorum, vulgariter puścina 13 dictorum, ex integro, portionem suam non exprimendo, et si tunc adversarius suus sibi respondere noluerit sine illis, quibus jus competat ita bonum, quemadmodum actori ad ipsa bona14; tandem ille cui adversarius suus respondere noluerit, eosdem, sine quibus responsum non fuit, • secundum consuctudinem terrae, statuere debet, aut 15 literas testimoniales portare de partibus, in quibus degent, a domino vel a judicio, quod eidem actionem suam commiserint, vel eidem causae renuntiaverint 16, quodque pro eodem fratre agere nolent. Si autem ex illis aliqui se17 excusaverint, quod pro iisdem bonis agere noluerint, hi18 omnes pro eisdem bonis agere non valebunt 19. Illi vero, qui20 causam suam commiserint procurandam, vel soli ipsam procuraverint, ad juridicos secure accedant 21. Etiam hoc adjecto, quod si omnes illi, sine quibus adversarius respondere recusaverit, de ipsa actione se excusaverint22, seu actionem renuntiaverint, ita, quod pro iisdem bonis agere noluerint, extunc principalis actor, powod dictus23, pro sua portione eommdem bonorum, ad quam jus sibi competit, secure agere et ipsam causam procurare valebit24. XXXVI. Item, si in bonis ducalibus nostris, in via aut in foro, noster homo per homines domini Archiepiscopi occidetur, nos poenam habebimus, et ipse Archiepiscopus in occisoro pro suo homine caput habcbit: et e contra, si in bonis archiepiscopalibus noster homo per buum hominem occisus fuerit, ipse dominus Archiepiscopus poenam in suo homine habebit, et nos in occisore caput pro homine nostro interfecto habebimus. Volumus tamen ex utraque parte, quod ipse hujusmodi occisor, pueris occisi, si fuerint, alioquin proximis agnatis, juxta consuetudinem nostrae terrae, satisfacere tenebitur. Idem jus inter nostros milites et nobiles, et dominum Archiepiscopum obscrvabitur. etc.— Expliciunt constitutiones. 1) sex, opuszczone w Sier IV.— 2) Tercio si quidem ex superhabundancia contra i t.d. D V;—exhabundanti, ma Sier IV.— 3) in casu, D V.— 4) tunc ad iuramentum metsextus compelletur, et tunc, ut premissura est, metsextus jurabil. D V.— 5) Et si aliquis ex teslibus, Sier IV.— 6) seu lesus fuerit, Sier IV.— 7) in pena XV condempnelur i t. d. Sier IV.— 8) Widoczna tu jest Różańskiego omyłka, gdyż i u Goryń-skiego czytamy: metsextus. (Jus pol. 1 c. pag. 424).— 9) Artykułu tego nie najduję w żadnym innym Sta­tucie Mazowieckim; dla tej też jego oryginalności może, w kodcxie D V. przy pierwszem słowie jego dodany jest wyraz zwracający uwagę: nota.— 10) Item nota quandocumque, D V.— W" kodexie Sier IV. początek niniejszego artykułu pomylony i z końcem poprzedzającgo nieoddzielnie złączony, brzmi: quorum qnicunque una persona, i t. d.— 11) de hereditarijs, mylnie D V.— 12) et ratione, opuszczone w Sier IV.— 13) vulgariter puszezyna, opuszczone w Sier IV.— 14) ad ipsa bona, opuszczone w Sier IV.— 15) ad. mylnie zamiast aut, D V.- 16) vel eidem causae renunciaverint, opuszczone w Sier IV.— 17) aliqui se, opuszczone w Sier IV.— 18) vel zamiast hi, orzewiście błędnie mają kodexa.— 19) agere nolebunt, mylnie w Sier IV.— 20) cui. mylnie w Sier IV.— 21) accedatur w Sier IV, a acceditur w D V. mylnie. — 22) se recusarerint, mvlnie w D V.— 23) dictus, opuszczone w Sier IV.— 24) W kodexie D V. w dalszym ciągu dodano dwanaście artykułów Statutu X. Jana Starszego uchwalonego w Warszawie dnia 22. Lipca 1421. Wstęp tylko do niego cały opuszczono, chcąc go przez to niejako zlać w jedno z poprzedzającym Statutem. (Obacz Jus pol. pag. 431 - 434). Przyłączenie to Statutu Janowego do Statutu Panów Rady Ziemowita IVgo, nic mogło zaiste nastąpić za sprawą samychże prawodawców; Statut bowiem X. Jana jest o kilkanaście dni późniejszy. Z tąd też w kodexie Sier IV. owych artykułów nie ma; natomiast zaś czytamy w nim artykuł, którego kodex D V. nie zawiera, następujący 36ty.