poi, gm. i par. Choroszcza, o 13 w. od Białegostoku, 464 dzies. ziemi włośc. 100 łąk i past. , 23 1 2 lasu, 100 nieuż. i 26 dzies. 3 lak i past. , 2 lasu i 11 2 nieuż. należących do Gogolewskich. Posiada przędzalnie wełny, założona w 1870 r. przez Adolfa Moesa 1152 wrzecion, obsługiwaną siłą pary. 2. Ż. Malinowo, okolica szlach. , pow. bielski gub. grodzieńskiej, w 2 okr. pol, gm. Rajsk, o 10 w. od Bielska. Porów. Malinowo. 3. Ż, wś włośc. nad bezim. rzeczką. pow. wilejski, w 2 okr. pol, gm. , okr. wiejski i dobra skarbowe Wilejka, o 10 w. od Wilejki, 15 dm. , 183 mk. w 1855 r. 76 dusz rewiz. . Żółtowa, Żełtowa, ferma, pow. lityński, gm. Kożuchów o 21 w. , o 30 w. od Lityna, ma 4 dm. , 28 mk. Należy do klucza nowokonstantynowskiego hr. Lwa Koczubeja. Żółto, wś i fol. , pow. sierpecki, gm, Lisewo, par. Kurowo, odl. 10 w. od Sierpca, 360 mr. dwor. , 219 drobnej szlachty i 8 mr. włośc. W r. 1827 Zółtowo Wielkie miało 11 dm. , 77 mk. W r. 1578 istniały tu Zółtowo Gardzyny płacące od 23 8 łan. , 2 zagr. z rolą; Żołto Żabiki w 8 działkach 91 4 łan. ; Ż. Miski Myszki w 3 działach 21 2 łan. , 1 zagr. ; Ż. Myszewo w 3 dział. 2 łany. 1 zagr. ; Ż. Żuki w 10 działach 2 11 12 łan. , 2 zagr. z rolą i 1 bez roli; Ż. Żegadły 11 2 łan. , 2 zagr. z rolą Paw. , Mazowsze, 48. Dziś te części stanowią oddzielne wioski Myszewo, Myszki, Żabiki, Żuki. Jeszcze spis z r. 1827 podaje Ż. My szewo i Ż. Myszki. drysieńSwołna, w 5 okr. i dobra Żółtowszczyzna, wś skarb. , pow. ski, par. Zabiały, należała do dóbr w 1725 r. miała 10 chat. Zołtuny, wś włośc. , pow. wileński, poi, gm. Ilino o 3 w. , okr. wiejski skarbowe Puzyryszki, o 33 w. od Wilna, 11 dm. , 78 mk. katol. w 1865 r. 47 dusz rewiz. . Żółty, potok, połączywszy z Wisznicą uchodzi z praw. brz. do Tyśmienicy, płynie wśród bezleśnych prawie pagórków, przez Tustanowice, granicą Hu bicza a Modrycza, przez Hubicze, w pow. drohobyckim. Długość 5 klm. Karta wojs. , 8, XXIX. Zółty Bród, wś, pow. żytomierski, gm. Pulin, par. praw. Strybież o 21 w. . Żółty Pomusz, dobra, pow. poniewieski, w 3 okr. poi, gm. Kibury, o 51 w. od Poniewieża, własność Brandenburgów, 371 1 2 dzies. 88 1 2 lasu, 26 nieuż. . Porów. Pomusze. Żółty staw, w Tatrach, ob. Kieżmarska Dolina. Żołudczanka, ob. Żołudka, mstko nad rzką brzegu Niemna, Żołudek, urzęd. Żełudok, Żołudczanką, w pobliżu pr. pow. lidzki, w 3 okr. poi, gm. i okr. wiejski Źołudek, pod 53 36 płn. szer. a 42 38 wsch. dług. , przy dr. większej z Grodna do Nowogródka, odl. o 10 w. od st. poczt. Pszczolna, 13 w. od wsi Pieskowce Niemen, 42 w. na płd. zach. od Lidy a 130 w. od Wilna. Ma 130 dm. , 674 mk. , zarząd gminy, kościół paraf. katol, synagogę, dom modlitwy żydowski, 2 młyny wodne, gorzelnię, browar piwny, 23 sklepy, targi co niedziela, jarmark w dzień św. Ducha. Okrąg wiejski obejmuje mstko Żołudek, wsi Bojary, Farny Koniec, Kupry, Skiersie, Zatoki i zaśc. Wołczki, w ogóle w 1865 r. 515 dusz rewiz. Gmina należy do 2 okr. pok. do spraw włościańskich, składa się z 3 okręgów starostw wiejskich Żołudek, Krasula i Dąbrowo, obejmujących 26 miejscowości, ma 328 dm. , 3762 mk. włościan 1427 dusz rewiz. , uwłaszczonych na 7755 dzies. 4737 roli. Nadto w obrębie gminy znajduje się 4090 dzies. większej własności 1572 roli i 33 dz. 20 roli ziemi kościelnej. Cały obszar gminy ma 11878 dzies. 6329 roli i 4698 mk. Kościół par. katol. , p. w. Wniebowzięcia N. M. P. , z muru wzniesiony, na dość wysokim wzgórzu, nad stawem. Zaczęła go budować w r. 1828 hr. Tyzenhauzowa a dokończyła w 1835 r. córka jej zamężna za hr. Uruskim. Na cmentarzu kaplica. Parafia katol. , dekanatu lidzkiego, 6282 wiernych. Dawniej miała kaplicę w Krasuli. Parafią przedziela Niemen na dwie części, z który większa rozciąga się po prawej stronie rzeki. W tej parafii za Niemnem są ogromne lasy, pełne dotychczas grubej zwierzyny, jak sarny, dziki i łosie. Spotykają się niekiedy bobry koło Niemna i niedźwiedzie. Podług danych z 1817 r. powierzchnia parafii nieco górzysta, wielkie lasy koło Niemna, pastwisk dużo, gleba piaszczysta, żwirowata i gliniasta. Rzeki Niemen, Szczara. Lebiodki i Źołudczanka. Były to niegdyś dobra królewskie i stanowiły sstwo niegrodowe. Metryki litewskie podają jako sstów żołudzkich Marcina Chreptowicza 1501 8, Michała Pacewicza 1510 i kn. Wasila Połubińskiego 1516 1533. Kazimierz Jagiellończyk funduje tu i uposaża między r. 1480 90 kościół parafialny. W jednym z najazdów tatarskich, zapewne r. 1506, kościół ten spłonął i przywilej fundacyjny zaginął. W r. 1529, w sobotę przed św. Jerzym, Zygmunt I, chcąc fundacyą dawną kościoła w mieście królewskiem Ż. naprawie, wszystkie poprzednie nadania, przez umyślną komisyę wykryte, zatwierdza i nowemi pomnaża Akta dyec. wileńskiej, ks. 2, str. 157. W r. 1535 przybyli do Litwy, na łaskę królewską jak powiada Strykowski, zbiegli z Moskwy kn. Siemion Bielski i okolniczy Iwan Lacki. Pierwszemu z nich Zygmunt Stary nadał Żyżmory, Stokliszki i Kormiałów, drugiemu zaś Wysoki Dwór i Ż. W późniejszych czasach Z. przeszedł w posiadanie Sapiehów, w drodze wynagrodzenia zapewne za liczne ofiary majątkowe, poniesione dla Rzpltej. Od Sapiehów Ż. dro Żołowin Żółtowa Żółto Żółtowszczyzna Zołtuny Zółty Bród Żółty Pomusz Żółty staw Żołudczanka Żołudek