wspólnie ze szlachtą okoliczną. W r. 1338 Woj da z Tupadł wyprowadza przeciw Janowi z Łabiszyna świadków z Siernik, Rzemieniewa i 3 współdziedziców Z. , Macieja, Janusza i Przybysława. W r. 1523 z ról dziedz. i kmiecych dziesięcinę snopową bierze prob. kcyński. Kmiecie dają nadto po 2 gr. z łanu, zagr. po 1 2 gr. kolendy. W r. 1577 ma Z. łan. os. , 4 zagr. W r. 1793 własność Stanisława Mycielskiego z Szubina. Lib. Ben. Łaskiego zalicza Z. Wielkie, wś, w pow. krotoszyńskim koźmińskim, ma urz. okr. w Pogorzeli, urz. cyw. w Wyganowie, pocztę w M. Zalesiu, st. kol. źel. w Kobylinie, na linii LesznoKrotoszyn, szkoły w M. Zalesiu, par. kat. w Pempowie, ew. w Kobylinie, sąd w Krotoszynie. Obszaru 697 ha, 11 dym. , 224 dusz. Własność komisyi kolonizacyjnej. 15. Z. Wielkie, wś gosp. , w temże położeniu, ma obszaru 160 ha, 12 dym. , 83 dusz 8 prot. . Leży na wsch. Pempowa, między Kobylinem a Pogorzelą. W r. 1289 arcyb. Jakub nadaje wiardunki z Targoszyc i prawdopodobnie Zalesia dawniej Zakrzewa na dochód probostwa kobylińskiego. R. 1310 wchodzi Z. w skład utworzonego przez Henryka II powiatu ponieckiego. W latach 1391 97 pisał się z tego Z. Jakusz. W w. znachodzimy już podział między Z. Wielkiem a Małem. W r. 1510 rozgraniczono Z. Wielkie z Ochlą i Liszkowem. Z. W. posiadał w r. 1482 1513 Bernard Zaleski, w r. 1578 woj. kaliski, w r. 1618 Sobieska. W r. 1660 nmarł w Z. głośny poeta Samuel ze Skrzypny Twardowski, zwłoki jego złożono u bernardynów w Kobylinie. W r. 1570 posiada Z. Krzysztof, syn Mikoł. Korycińskiego, kasztel. nakiel. , po r. 1750 Michał Małachowski, chorąży kawaleryi narodowej. Około r. 1800 Maciej Małachowski. Z. Małe posiadał r. 1523 Bernard Zaleski, r. 1578 starosta bydg. , r. 1618 sędzia wschowski, następnie Gostyńscy, Konarzewscy, Wałknowscy, Walscy, Siemiątkowscy. 16. Z. Małe, wś gosp. , w pow. krotoszyńskim Koźmin, ma urz. okr. w Pogorzeli, urz. st. cyw. w Wyganowie, pocztę w miejscu, st. kol. żel w Kobylinie, szkoły w miejscu, par. katol. w Pempowie, ew. w Koblinie, sąd w Krotoszynie. Obszaru 119 ha, 27 dym. , 162 dusz. 17. Z. Małe, wś dwor. , tamże. Obszaru 371 ha, 5 dym. , 127 mk. 3 prot. . 18. Z, w r. 1580 pod Słomowem, w okolicy Obornik, Skok i Rogoźna. 19. Z. , łąka na Kołaczkowie, od strony Grabowa, w pow. wrzesińskim, na wsch. Miłosławia. 20. Z. , jezioro na Sulmierzycach, w pow. odolanowskim. W. Ł. Zalesie 1. wś, pow. chojnicki, st. p. i par. kat. Brusy, szkoła kat. 2klas. w miejscu; 808 ha 447 roli orn. , 20 łąk, 17 lasu; 1885 r. 57 dm. , 99 dym. , 532 mk. kat. Według przywileju komtura tucholskiego v. Gerlachsz r. 1360, posiadała wś włók 30 culmensi, z tych 3 sołtys, trzecią część kar sądowych i połowę czynszu karczemnego, gdyby karczma tam została wybudowana. Chcemy też, tak opiewa dok. dalej, aby właściciele 27 włók czynszowych co rok płacili nam na św. Marcin z każdej włóki pół grz. zwyczajnej monety i parę kur, także po pół morga łąki zbierać i nosić byli zobowiązani, gdzie im będzie nakazane. Mają takie dawać z każdej włóki pół wiardunka bisk. kujawskiemu. Jeżeliby się później nadmierzyła jedna lub druga nad ich liczbę w ich granicach, tedy ten nadmiarek mieszkańcy mają wolno otrzymać, aby się tem lepiej żywili. Dajemy też pomienionemu sołtysowi Mikołajowi Bartholdy, jego synowi i potomstwu, jako i mieszkańcom lasek bukowy i jezioro w nim leżące aż do lesińskiej granicy i błoto Niechwarcz od granicy lesińskiej aż do pruskiej i łąki na Włosienicy od starej drogi bytowskiej, niżej strugi. Za to będą mieszkańcy pomagać przy fortecach i obronie ziemi, jak często im będzie nakazane ob. Cod. Belnensis w Pelplinie, str. 54. Według taryfy z r. 1648, gdzie uchwalono pobór podwójny, płacił tu Polski od 10 włók pustych 10 fl. , poddani od 6 wł. osiad. , 2 pustych i 2 karczem 16 fl. 20 gr. Ob. Roczn. Tow. P. N. w Pozn. , 1871, str. 184. Lustracya ststwa tucholskiego z r. 1570 opiewa Z. , dzierżawa Jerzego Żalińskiego, ma 30 wł. , miedzy niemi 17 pustych, 13 osiadłych, po 20 gr. czynsznjących; jest tam jeden ogrodnik, 2 gr. płacący i 1 karczma dziedziczna, 20 gr. dająca; czopowe wynosi 15 gr. W lustracyi zaś z r. 1664 czytamy Zalesie ma 30 włók, sołtyskich 3, płaci czynszu 60 fl. 2. Z. Królewskie, niem. Koenigl. Salesche, wś nad jez. t. n. , pow. świecki, st. p. i par. kat. Świekatowo, szkoła kat. w miejscu; 895 ha 425 roli orn. , 205 łąk, 5 lasu; 1885 r. 100 dm. , 121 dym. , 586 mk; 444 kat. , 134 ew. , 8 żyd. R. 1649 własność kapituły włocławskiej, 1773 gnieźnieńskiej. R. 1649 pobierał proboszcz ztąd od 14 włościan, posiadających po 1 włóce, po 1 korcu żyta i owsa od każdego. R. 1676 było tu 59 mk. , r. 1773 zaś 20 dymów i 104 mk. kat. Sympla wynosiła 1717 r. 3 zł. i 2 gr. ob. Zeitsch d. Westpr. Gesch. Ver. , 1886, str. 295. 3. Z. Szlacheckie, niem. Adl. Salesche, dok. 1400 Szalis, dobra ryc. i wś, pow. świecki, st. p. tel. i kol Lniano, 6 klm. odl. , par. kat, Drzycim, 299 ha 257 roli orn. , 12 łąk, 13 lasu; 1885 r. liczyły dobra 8 dm. , 15 dym. i ceg. ; 101 mk. , 43 kat. , 58 ew. ; wś 8 dm. , 12 dym. , 57 mk. , 1 kat. , 56 ew. . Wś ta została dopiero w nowszych czasach odłączona od dóbr. R. 1676 posiadał Z. Grzegorz Chrzanowski, w połowie XVIII w. Owidzki, który je r. 1753 sprzedał generałowi Antoniemu Czapskiemu. Od niego nabył Z. 1775 r. Michał Pawłowski, który je za kawał lasu Taszewskiego

Zalesie