Warmbrun al Warmbad, dawna nazwa os. Gruenthal, w pow. lignickim, pod miastem Lignicą. Warmbrunn, w dok. r. 1281 Calidus fons, 1875 Warmenborn, 1492 Balneum naturale, zakład zdrojowokąpielowy i osada targowisko i dobra śród gór Olbrzymich, nad pot. Giersdorfer al. Heidewasser i rzką Zocken, wzn. 1110 et. npm. , w malowniczem położeniu, pow. jeleniogórski Hirschberg. Posiada kośoiół par. katol. , kościół par. ewang. , urząd stanu cywil. , urząd pocz. i tel. , st. dr. żel. w Hirschbergu odl. 1 mile, zamek dziedziców dóbr hr. Schaffgotsch, z piękną biblioteką przeszło 50000 tom. i zbiorami dzieł sztuki, zbrojownię. Z zakładów fabrycznych są tu szlifiernia szkła i kamieni, fabryka soków owocowych. Gmina wiejska ma 846 dm. i 925 gospodarstw, 3406 mk. 1619 męż, , 1887 kob. , co do wyznania 2460 ew. , 918 kat. , 28 żyd. Do gminy należy 372 ha 251 roli, 75 łąk. Obszar dóbr ma 15 dm. , 26 gospod. , 154 mk. 82 ew. , 72 kai i 686 ha 280 roli, 149 łąk i 128 lasu. Cesarz Karol IV nadał swemu miecznikowi, burgrafowi na Kemnitz, nazwiskiem Gotsche Schof, Kynast i Greifenstein. Posiadał on jeszcze część dóbr Schmiedeberg, do których należał i W. Częśó tej posiadłości nadał on cystersom w Gruszowie r. 1408. Częśó tę dopiero po sekularyzacyi dóbr klasztornych dokupił r. 1812 hr. Leopold Sohoffgotsch. Kościół par. katol, istniejący tu już w XIII w. , został po spaleniu w r. 1711 na nowo z kamienia wybudowany. Mieści on grobowce Sohoffgotschów. Kośoiół ew. , wzniesiony pierwotnie r. 1742 z drzewa, następnie r. 1777 z kamienia, ma piękną wieżę. Pałac dziedziców po pożarze w latach 1777 89 na nowo odbudowany. Zakład kąpielowy powstał przy znanych zdawna zródłach siarczanych ciepłych. Odkryto je podobno w r. 1175, za księcia Bolesława IV. Głośne były już w r. 1408. Budynki kąpielowe wzniesiono w XVII w. , pierwszy drewniany w r. 1627 na gruncie królewskim, drugi na gruncie kościelnym w r. 1692 wzniósł opat Bernard. W początkach obecnego stulecia zakłady kąpielowe zostały rozwinięte i uporządkowane staraniem dr. Magalla z Wrocławia. W r. 1820 hr. Schoffgotsch zbudował szpital na 20 chorych. Dwa głowne źródła, odległe od siebie 88 stóp, tryskają w głębokości 20 stóp od poziomu, z rozpadlin pokładu gruboziarnistego granitu. Są one alkalicznosłone, z temperaturą 27 do 29 R. Skuteczne w cierpieniach artrytycznych, reumatyzmach, chorobach skóry. Kąpiele urządzone są we wspólnych basenach i oddzielnych łazienkach. Bywa tu rocznie około 3000 gości kąpielowych; prócz tego przybywa mnóstwo turystów dla odbywania wycieczek po górach Olbrzymich. W. par. kai, dek. jeleniogórskiego, miała 1869 r. 839 kat. , 2075 ewang. , 64 izr. Warmedyten w dok. , ob. Orneta Warmenthal niem. , pow. kozielski, ob. Ciepłydół. Warmhof niem. , ob. Cieple, Wś ma 716 ha 476 roli orn. , 13 łąk, 5 lasu; 1885 r. 21 dm, , 39 dym. , 180 mk. , 157 kat. , 23 ewang. ; szkoła ewang. W 1789 r. 18 dym. Kś. Fr. Warmia, niem. Ermland, dokum. Warmia, Wermenlant, Ermin, Erminlant, Ermelandia, nazwa obszaru dawnych Prus, stanowiącego pierwotnie jedno z terytoryów, a następnie jedną z dyecezyi pruskich. I. Ziemia warmińska, terra Warmiensis Jedno ze starych terytoryów pruskich, graniczyła na wschód z ziemią barcką i Natangią, na płn. zachód z zatoką Świeżą, a na płd. zach. z Pogezanią. Kraina ta miała kształt nieregularnego czworoboku, którego najbardziej wysunięte punkty były na zach. starożytna osada Warmia dziś Frombork, na płn. nieistniejąca już os. Lenzenburg, niedaleko ujścia Pregla, na wschód Licbark niem. Heilsberg nad Łyną, a na płd. Głotowo ob. Toeppen Hist. compar. Geogr. , str. 16 18. Krzyżacy wkroczyli do Warmii r. 1239, zdobyli najprzód pod wodzą mistrza ziemskiego Hermana Balke gród pruski, później przez Krzyża Warmbrun Warmbrun Warmbrunn Warmedyten Warmenthal Warmhof Warmia