okręgów starostw wiejskich, obejmuje 10 miejscowości 2 karczmy, ma 1794 dm. , 10094 mk. , 18602 dzies. 8112 dzies. ziemi wlośc, 10080 dworskiej, 410 cerkiewnej. J. Krz. Wierzchowo, niem. Firchau, dok. 1372 Virchow, wś nad jeziorem t. n. , którego wody upro wadza rzeczka Kamionka do Brdy, pow. człuchow ski. Posiada st. dr. żel. , pierwszą za Chojnicami w stronę Zlotowa, urząd poczt. III klasy, szk. kat. żeńska i kościół kat. filialny, p. w. św. An ny, należący do parafii frydlandzkiej. Wś leży w okolicy równej, piaszczystej; ludność niemiec ka trudni się rolnictwem i handlem zboża i drze wa; 1240 ha 1046 roli orn. , 75 łąk, 22 lasu; 1885 r. 50 dm. , 73 dym. , 445 mk, 275 katol. , 170 ew. na dworcu dr. żel. 7 dm. , 84 mk. . E. 1372 Henryk v. Grobitz, komtur człuchowski, nadaje sołtysowi Heyne na urządzenie sołectwa i wsi włók 64 w Wierzchowie, z których 6 ma mieć wolnych i dziedzicznych. Dan w Człucho wie ob. Odpisy Dregera w Pelplinie, str. 10. Wizyta Trebnica z r. 1653 opiewa, że kościół drewniany był filią do Jącznik; 4 włóki kościelne dzierżawili włościanie, płacąc po 8 fl. od włóki. Mesznego dawali włościanie 35 kor. żyta str. 42. Z wizyty Jezierskiego r. 1695 dowiadujemy się, że arendarze roli plebańskiej oprócz 8 fl. da wali jeszcze gęsi et iter Gedanum faciunt juxta contractum. Mesznego dawano już tylko 29 kor. żyta. Fabryka kościelna posiadała 3 mr. roli, które trzymał sołtys. W dzwonnicy wisiały 3 dzwony Z nabożeństwem przybywał tu pro boszcz frydlandzki i jączyński co drugą niedzielę. R. 1789 było tu 19 dym. ob. Top. Goldbecka. R. 1808 ur. się tu kś. Jerzy Jeschke, który r. 1881 umarł w Pelplinie jako sufragan dyecezyi chełmińskiej. Kś. Fr. Wierzchowo, niem. Wirchow See, jezioro w Pomeranii, na zach. od miasta Baldenburga Białobór. Wypływa z niego rzeka Gwda Kuddau. Wierichowsk, w dokum. Wierzchów, wś nad Stubłą, pow. rowieński, gm. Dziatkowicze, par. prawosł. Jasieninicze o 1 4 w. , na zach. od Równego. Podług reg. pobor. pow. łuckiego z 1583 r. własność Filipa Hruszwickiego i Jachima Pisnickiego. Pierwszy płaci od 1 dym. , 1 ogr. i 1 koła waln. ; drugi od 1 dym. Jabłonowski, Wołyń, 106. Wierzchowskie, osada, pow. prużański, w 4 okr. poL, gm. białowieskoaleksandrowska, o 70 w. od Prużany, 56 dzies. ziemi wlośc; należy do wsi Leśna. Wierzchpolnica, rzeczka, w pow. grodzieńskim, prawy dopływ Niemna. Wierzchrata, ob. Werchrata. Wierchszczyca, folw. , pow. tomaszowski, ob. Wierszczyca. Wierzchuca 1. Nagórna, wś i dobra nad Bugiem, pow. bielski gub. grodzieńskiej, w 4 okr. pol. , gm. Narojki, par. kat. dawniej Bledzianów, od 1886 r. Drohiczyn o 8 w. , odl. o 54 w. od Bielska. Wś ma 28 dm. , 140 mk. , 133 dzies. 17 łąk i pastw. , 1 nieuż. . Dobra należą obecnie w części do Kompaniejcewych, mających 500 dzies. 167 łąk i pastw. , 80 lasu, 46 nieuż. , Brujewiczów 25 dzies. 3 lasu i Delwigów 145 dzies. 13 lasu, 5 nieuż. . Pierwotnie należała W. do dóbr koronnych i podług podania utrzymywano w nich wierzchowce królewskie zkąd ma pochodzić nazwa. Rzeczywiście łąki i pastwiska wierzchuckie, słynne z bujnej trawy, nadają się do hodowli stadniny. W XVII w. była w posiadaniu rodziny Hińczów. Podług legendy ludowej jeden z Hińczów, pan na W. , Mierzynówce, Buźyskach, Lisowie i Putkowicach, pędził rozwiązłe życie, za co strafowany był publicznie przez miejscowego plebana. Obrażony o to Hińcz, pałając zemstą do księdza, zabił go z rusznicy w czasie Bożego Ciała. Zebrany lud chciał mordercę rozszarpać na miejscu, ale obecna szlachta obroniła Hińcza i odprowadziła na zamek drohiczyński, gdzie był sądzony i przez kata na rynku ćwiertowany. Kościół zaś w W. podług podania ludu zapadł się w ziemię i do dziś dnia opowiadają starzy ludzie, że rodzice ich słyszeli dzwony pod ziemią, na pagórku gdzie stał dawnemi czasy kościół. W aktach sądu grodzkiego drohickiego, odesłanych w 1885 r. do centralnego archiwum akt dawnych w Wilnie, był rzeczywiście dekret skazujący jakiego Hińcza na karę śmierci podług notat dawnego arch. drohickiego Fran. Zalewskiego. W początkach XVIII w. W. należała do Ossolińskich, następnie do Kuszlów, od nich przeszła do Szpilewskich, poczem była w posiadaniu Stanisława Stępkowskiego i Wincentego Pietczykowskiego. 2. W. Nadbużna, folw. nad Bugiem, tamże, o 55 w. od Bielska, ma 196 dzies. 59 łąk i pastw. , 25 lasu, 59 nieuż. . Dawniej folw. ten należał do W. Nagórnej. W 1802 r. ówczesny właściciel Antoni Szpilewski urządził tu sobie rezydencyę i terytoryalnie oddzielił od W. Nagórnej. Dziś w posiadaniu jego wnuka Gustawa. Na polach folwarku, tuż przy Bugu, znajduje się kilka starożytnych mogił, podług podania miejscowego Jadźwingów. Szkielety w tych mogiłach zwrócone są wszystkie głową na wschód i obłożone polnemi kamieniami. Niektóre z nich mają po 7 stóp długości; czaszki ich są wydłużone, grube, czoło niskie, znacznie w tył pochylone, żęby prosto osadzone. W kilku mogiłach znaleziono bronzowe, spiralnie skręcone bransolety, kółka w postaci kolczyków, sprzączki, paciorki Szklanne żółte i niebieskie. W jednej z mogił znaleziono krótki miecz obosieczny. Na pastwisku nad Bugiem, między W. a Bużyskami, przed kilku laty wygrzebali włościanie kilkaset sztuk monet srebrnych z czasów Trajana; wykopalisko to sprzedane zostało żydom na srebro. O 1 w, od Wierzchowo Wierzchowo Wierichowsk Wierzchowskie Wierzchpolnica Wierzchrata Wierchszczyca Wierzchuca