su. Dwór ma 6 dm. , 107 mk. 42 kat. , 65 prot. i 360 ha 223 roli, 39 łąk, 85 lasu. W końcu zeszłego wieku dziedziczył tę część Ś. Antoni Dzieduszycki. Na Dolnej Ś. stoi kościół par. kat. p. w. św. Jana Ewang. Jan ze S. miał założyć ten kościół i uposażyć w r. 1300, a biskup poznań. Andrzej miał go poświęcić w r. 1310 J. Korytkowski, Brevis Descr. , II, 258. W r. 1333 występuje pleban miejscowy Kod. Wielkop. . W XVI w. , za dziedzictwa Kotwiczów, przeszedł kościół w ręce protestantów; około r. 1693 wrócił do katolików; stanowczo przysądzony w r. 1709 wyrokiem trybunału piotrkowskiego; wracającego z wyrokiem plebana, ks. Sosnickiego, zabili protestanci świdniccy. W kościele znajduje się kilka nagrobków Kotwiczów; na suficie jest obraz Matki Boskiej, a pod jej nogami rok 1604 i litery W. L. , które oznaczać mają Annę z Litwiców Wojer; kosztem tej pani odnowionym był kościół; tu pochowano jej zwłoki w r. 1608. Znaczenia roku 1585 i litery V, zamieszczonych także na suficie, nie rozwiązano dotąd. Księgi kościelne zaczynają się od r. 1693. Do par. wcielone niegdyś były kościoły filialne w Jedrychowicach i w Kowalewie ob. J. Łukaszewicza Kr. op. bist. kośc. par. , II, 321 6. Parafię, liczącą 375 dusz, składają Czerlejewo, Dryżyna, Jędrychowice, Kowalewo, Łęgnowo, Olbrachcice i Świdnica. Szkoły parafialne są w Dryżynie i Świdnicy. Ś. Górna, urzęd. Oberzedlitz, stanowi wsch. część osady. Wś z Czerlejewem 11 dm. , 57 mk tworzy okrąg wiejski, mający 65 dm. , 329 mk. 44 kat. , 285 prot i 407 ha 255 roli, 118 łąk, 10 lasu. Dwór ma 11 dym. , 10 mk. 73 kat. , 37 prot. i 336 ha 194 roli, 47 łąk, 90 lasu; chów bydła holenders. i nabiał; właścicielem jest Mieczysław hr. Kwilecki na Oporowie. Około r. 1793 posiadał Adam Kwilecki. E. Cal. Świdnica, niem. Schweidnitz, miasto pow. na Szląsku pruskim, w regencyi wrocławskiej, stolica dawnego księstwa t. n. , leży pod 50 50 3 płn. szer. i 34 7 4 wsch. dłg. , na wzn. 652 do 686 st. n. p. m. , na lewym wyniosłym brzegu Wystrzycy, płynącej z poblizkiego od płd. pasma gór Waldenburskich Wysokilas i przyjmującej w pobliżu miasta dwa dopływy potok od Boegendorfu i Piławę Feile. Ś. leży przy linii dr. żel. , idącej od Głogowy na Lignicę odl. 60 klm. , Ś. , Nissę, Raciborz do Bogumina Oderberg i przecinającej się w pobliżu Ś. w Koenigszelt z linią idącą z Wrocławia do Trautenau w Czechach. Odl. 7 1 2 Wrocławia na zachpłd. Jeszcze na początku obecnego stulecia Ś. była otoczona murami. Do miasta prowadziło z przedmieść 7 bram. Z przedmieść najważniejsze Wrocławskie, Steinweg przed dolną bramą i Kościelne przed mostem Laufbruecke. Obecnie po zniesieniu fortyfikacyi po 1837 roku i zamieniono stoki forteczne na plantacye, stanowiące miejsce przechadzki. Miasto posiada kościół parafialny katolicki, kościół ewangielicki, gimnazyum, szkołę rzemiosł, wyższą szkołę dla dziewcząt, zakład poprawczy i przytułek dla ubogich. Jarmarki na wełnę i zboże. Z zakładów fabrycznych najważniejsze są fabryka machin i narzędzi rolniczych, fabryka organów, wyrób skór i rękawiczek. Miasto ma 1017 dm. , 23, 669 mk. 1509 wojska, w tej liczbie 14, 469 ew. , 8776 kat, 62 in. wyzn. , 362 żydów. W 1840 r. było 778 dm. , 87 publicznych i 111 fabrycznych budynków, 10, 621 mk. prócz wojska 2205, w tej liczbie 7491 ew. , 2993 kat. , 137 żyd. Do miasta należy 1482 ha 999 ha roli, 189 łąk i 172 lasu, z dochodem czystym 51, 3O mrk z ha roli, 43, 08 z ha łąk i 13, 71 z ha lasu. Najgodniejszą uwagi budowlą w mieście jest starożytny kościół par. p. w. św. Stanisława i Wacława. Okazała ta budowla ma 254 stóp szląskich długości, 96 szerok. i 70 wysokości do 1694 r. 85 st. . Wieża kościelna wznosi się na 327 st. po wieży kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu najwyższa na Szląsku. W wielkim ołtarzu N. P. Marya z Dziecięciem Jezus. Na jednym z chórów rzeźbiony z drzewa ołtarz o 4 skrzydłach, przedstawiający Wniebowz. P. Maryi, z 1492 r. Fundatorem kościoła miał być Piotr Włast Dunin na początku XI w. Zburzony przez Tatarów 1241 r. , odbudowany został z drzewa przez Bolesława, ks. wrocławskiego, i oddany klaryskom wrocławskim 1250 r. Bolesław wzniósł nowy kościół z kamienia 1330 1353 r. Wtedy zapewne zmieniono pierwotne poświęcenie, przez dodanie św. Stanisława. Budowę wieży rozpoczęto 1429 r. Zamierzano wznieść też drugą. Zajęty przez protestantów w połowie XVI w. , wrócił w połowie XVII w ręce katolików; przyczem patronat otrzymali jezuici. Od 1773 r. prawo patronatu należy do rządu. Drugi kościół, p. w. św. Michała, wznieśli jako kaplicę szpitalną 1283 r. krzyżowcy bracia szpitalni wrocławscy. W 1812 r. zamknięty został i przerobiony na dom prywatny. W r. 1501 wzniesiono kościołek św. Barbary przy Strzygłowskiej bramie, służył on w ostatniem stuleciu przez czas jakiś za kościół garnizonowy. Kaplica św. Trójcy w ratuszu istnieje od 1448 r. Cmentarny kościół św. Mikołaja istniał już zapewne w XVI w. Na miejscu starego grodu książęcego, zniszczonago przez pożary, wzniesiono 1682 r. kościół z klasztorem kapucynów. Kościół następnie zamieniono na ewang. i oddano na użytek garnizonu. Kościół z klasztorem urszulanek, fun

Świdnica