Sochaczew ob. t. X. Sochaczewski powiat gub. warszawskiej utworzono w 1867 r. z 10 gmin dawnego pow. łowickiego i 1 Gniewniewice pow. warszawskiego. Graniczy od południa z łowickim i błońskim, od wschodu z błońskim i warszawskim, od północy stanowi granicę Wisla, oddzielająca ten powiat od pow. płońskiego gub. płockiej, od zachodu graniczy z gostyńskim i łowickim. Obszar powiatu obejmuje 19, 26 mil kwadr. Zajmuje on dorzecze dolnego biegu Bzury i część doliny nadwiślańskiej. Jestto równina o średniem wzniesieniu 280 st. npm. , pochylająca się nie ku Wiśle ale ku Bzurze, przedzielającej powiat w kierunku od płd. zach. ku północy na dwie części. Wschodnia, większa, przedstawia w swej północnej połowic rozległy obszar leśny, dawną puszczę Kampinoską, zalegającą niegdyś cale międzyrzecze Bzury i Wisły aż pod Warszawę. Brzeg Wisły wznies. 210 st. npm. , przy ujściu Bzury 215 st. , wzgórze pod Biniewem 234 st. Granicę południową tego obszaru stanowi rzeczka Mrowa Rnowa, Utrata. Pozostała część lasów, stanowiąca leśnictwo rządowe Kampinoskie, ma 25, 889 mr. , wsi i kolonie utworzone śród puszczy obejmują 22, 298 mr. Nie posiadając spadku, ta lesista równina pokryła się bagniskami, których wody, sącząc się leniwo, zasilają rzeczkę Mrowę. Zachodnia i południowa część powiatu, posiadające lepszą glebę i wydatniejsze spadki, zostały wcześniej i lepiej zaludniona. Podczas gdy na obszarze puszczy Kampinoskiej spotykamy same wsi i kolonie włościańskie, to w innych częściach powiatu rozwinęło się zdawna gospodarstwo folwarczne. Obszar prywatnych lasów jest niewielki. W 1882 r. było 11, 993 mr. lasów prywatnych nieurządzonych, 905 mr. urządzonych, 630 mr. zasianych po wycięciu, 1970 mr. wyciętych a niezadrzewionych, 889 mr. oddanych włościanom za serwituty, 218 mr. dawnych włościańskich, 260 mr. sadów dworskich, 498 mr. sadów włościańskich. Przemysł fabryczny, dla braku dróg bitych, przeprowadzonych około 60 w. w południowej tylko połowie powiatu, dość znacznej odległości od dróg żelaznych i sąsiedztwa Warszawy, niema warunków rozwoju, stanowi on tylko gałęź gospodarstwa rolnego w częściach powiatu obdarzonych lepszą glebą, Najważniejszem fabrycznem ogniskiem jest Młodzieszyn w pobliżu Wisły i Bzury, z cukrownią do 400, 000 rs. prod. , dystylarnią, smolarnią, następnie cukrownie Oryszew i Hermanów w dobrach Szymanów, z wzorowem gospodarstwem, Rybno gorzelnia, browar, dystylarnia wódek. Prócz tego znajduje się około 100 młynów wodnych i wiatraków, kilka cegielni, olejarni. Ludność powiatu w 1867 r. wynosiła 45, 971 dusz, w 1888 r. doszła do 69, 657. Kolonizacya niemiecka posuwająca się z biegiem Wisły, sięga tu zapewne XIII w. Książęta mazowieccy i klasztor czerwiński popierają ten ruch. Dolina Wisły i okolice Iłowa posiadają dziś jeszcze cały szereg kolonii niemieckich, które powstawały w rozmaitych czasach. Pod względem kościelnym powiat stanowi dek. t. n. archidyecezyi warszawskiej, składający się z 18 parafii Brochów, Brzozów, Giżyce, Głusk, Iłów, Kamion, Kampinos, Kozłów Biskupi, Kozłów Szlachecki, Kurdwanów, Mikołajów, Mistrzewice, Młodzieszyn, Pawłowice, Rybno, Sochaczew, Szymanów z filią Miedniewice, Trojanów i Zawady. Zakładów naukowych średnich nie ma w powiecie, znajdują się tylko 2 szkoły jednoklas. męż. i żeń. w Sochaczewie i szkoły początkowe ogólne we wsiach Arciechowo, Brochów, Dąbrowa Stara, Famułki Królewskie, Gniewniewice, Góra, Gradów, Iłowo, Januszewo, Kamionka, Kompina, Kromnów, Lasocin, Mistrzewice, Matyldów, Niedzieliska, Nowawieś, Oryszew, Piaski Du

Sochaczew

Sochaczew