wś i dwór, pow. wągrowicki, o 8 klm. na płn. zachód od Janowca, na płd. zachod. wy brzeżu jez. Stępuchowskiego; par. Kozielsko, poczta w Janowcu, st. dr. żel. na Domasławku Elsenau i w Janowcu. S. było niegdyś miastem; w r. 1458 policzone między miasta wielkopolskie, które dostawić miały żołnie rzy pieszych na wyprawę malborską Kod. Wielkp. Raczyń. , str. 182. Około r. 1523 było jeszcze osadą miejską i miało kościół paraf. p. w. św. Mikołaja, który istniał po r. 1618, tudzież wiatrak od strony Workowa ob. Łaski, Lib. Ben, . Między r. 1577 i 1618 było w S. 5 łan. osiadł. , 2 do 5 zagrodn. 1 komor. , rzemieślnik i wiatrak. Przy schyłku zeszłego wieku dziedziczył S. Aleks. Moszczeński, ststa brzeskokujawski. Do dóbr należały Brudzyń, Dziekczyn, Grzymułtowice Gruntowiec, Kozielsko, Mirkowice, Mirkowiczki, Modrzewie, Pętno Pątnowo, Puzdrowiec, Srebrna Góra, Stępuchowo i Werkowo. Wś obecnie z Modrzewiem 3 dm. , 45 mk. tworzy okr. wiejski, mający 6 dm. , 76 mk. kat. i 80 ha 70 roli, 7 łąk. Dwór z fol. Modrzewie 1 dm. , 23 mk. i Pątnowo 1 dm. , 22 mk. tworzy okrąg dworski, mający 14 dym. , 224 mk. kat. i 1418 ha 885 roli, 183 łąk, 158 lasu; cegielnia, chów bydła szwaj carskiego i owczarnia zarodowa; właścicielem jest Władysław Moszczeński. E. Cal. Stępuchowskie, jezioro, w pow. wągrowieckim, na płn. zach. od Janowca, 1, 7 klm. długie, 0, 6 szerokie, odpływa płn. łęgami, zakreślając znaczne półkole, do jez. Łekno, które z jez. Rgielsko zasila Wełnę, dopł. Warty. Na wybrzeżach jez. S. osiadły Stępuchowo, Modrzewie, Kozielsko i Pątnowo. E. Cal. Stęszew al. Stęszewo, urzęd. Stenschewo, Stossewo r. 1315, Stanssewo r. 1398, Staschow r. 1432, Steszew r. 1580, Staszow, Stanszow, Stanszewo, Stenczewo, Stążewo, Sztąszewo, miasto w pow. poznańskim, o 11 klm. na zach. płn. od Mosiny st. dr. żel. pozn. wrocławskiej i o 23 klm. na płd. zach. od Poznania, nad Samicą, dopł. Warty, wśród jeziór Dębno, Lipno, Witowie, Wielowiejskie i Krąplewskie, na traktach z Poznania do Grodziska i z Buku do Czempinia. Posiada kościół par. i kaplicę kat. , szkołę, szpital, st. tel. , urz. poczt. 3 ciorzędny, urz. stanu cywil, aptekę, 2 lekarzy, 130 dym. , 314 rodzin, 1506 mk. 714 męż. , 792 kob. , 1315 katol. , 121 protest. , 70 żyd. i 871 ha 784 roli, 37 ha łąk. S. jest siedzibą komisarza obwodowego. Herb S. wyobraża w podzielonej na połowę tarczy na prawo Prus III bez nogi zbrojnej, w polu czerwonem; na lewo Wieniawa bez lwa, w polu złotem. Obecna pieczęć przedstawia herb króla niderlandzkiego, dzisiejszego właściciela dóbr stęszewskich. Kościół p. w. św. TrójSłownik Geograficzny T. XI. Zeszyt 125 cy miał już istnieć w r. 1298 ob. E. Calliera Powiat poznański. W r. 1315 występuje proboszcz; Mikołaj z S. wystawił nowy kościół z cegły palonej i wyjednał w r. 1468 u władzy duchownej wyniesienie go na kolegiatę z 5 mansyonarzami. Kolegium to upadło w r. 1552. Jan Radomicki, dziedzic; naprawił nieco kościół w r. 1726 i opasał cmentarz murem. Gdy następnie kościół groził upadkiem, przebudować go kazała w r. 1771 Dorota z Broniszów ks. Jabłonowska i przystawić po bokach dwie kaplice. Przeistoczenie to pozbawiło kościół piętna ostrołukowej budowli i znajdujących się wewnątrz nagrobków. Obecnie jest nagrobek wspomnianej Doroty 1773, w kształcie ołtarza z malowanym na płótnie popiersiem księżnej i drugi, ojca jej, Piotra Bronisza, kasztel, kaliskiego 1719, z wizerunkiem na blasze. Przy kościele zaprowadzone było r. 1670 bractwo rożańcowe. Księgi kościelne zaczynają się od r. 1670. Parafię, liczącą 2397 dusz, składają Dębno, Krąplewo, Stęszew, Wielkawieś i Witowie. Kaplicę p. w. Niepokal. poczęcia N. M. Panny wystawił w r. 1642, za dziedzictwa Stanisława Manieckiego, proboszcz Jan Glitowski; w miejscu jej wzniósł nową kaplicę z drzewa w r. 1826 Walenty Grzeszkiewicz, proboszcz. Dawnemi czasy istniał w S. na przedmieściu Kościańskiem kościołek św. Ducha, odbudowany następnie p. w. św. Anny i rozebrany przy schyłku zeszłego wieku; wspominają o nim wizyty z lat 1663, 1695 i 1737. Przy tym kościołku stał w r. 1663 szpital; proboszcz Kazimierz Gołecki kazał go rozebrać w r. 1737 i wystawić nowy, który dotąd istnieje. Szkołę uposażył w r. 1460 Mikołaj z Stęszewa. Ludność trudni się obecnie rolnictwem, drobnym handlem i przemysłem. W r. 1580 płacono 6 grzyw. soszu; od 3 szynkarzy po 24 gr. , od 6 komor. po 6 gr. , od 3 krawców, 2 szewców, piekarzy, kołodziejów i rzeźników, od bednarza, kuśnierza, budowniczego, tkacza, kowala i rybaka po 15 gr. , od 10 łanów roli miejskiej po 30 gr. , razem 81 złp. 21 gr. podatku; czopowego płacono za cały rok 1580 1 od 190 warów po 12 beczek 215 złp. 10 gr. , licząc każdy war po 34 gr. ; od 26 warów po 26 gr. licząc, 22 złp. 16 gr. ; od 480 kwart wódki palonej po 3 den. , od 8 beczek śledzi po 6 gr. , razem 273 złp. 25 gr. W r. 1765 płacili tu żydzi 110 złp. pogłównego, W r. 1800 było 119 dym. i 606 mk. 18 kołodziejów, po 17 szewców i kuśnierzy, 15 szynkarzy, 12 płócienników, 11 ślusarzy, 4 kowali, 3 młynarzy, po 2 bednarzy i golarzy, 1 garncarz, oberżysta i muzykant. Dochody wynosiły 197 tal. , rozchody 186 tal. ; istniał wówczas browar miejski; jarmarków odbywało się 7 do roku. W r. 1809 było 600 22

Stępuchowskie

Stępuchowskie

Stęszew