par. murowany, szkolę początkową, urząd gm. , 140 dm. , około 1500 mk. , 2976 mr. ziemi należącej do mieszczan. W 1827 r. było 99 dm. , 327 mk. ; 1858 r. 93 dm. 3 mur i 983 mk. 203 żydów. S. leży śród piaszczystego płaskowzgórza, okrążonego od północy i południa przez rzeczki Rządzę i Czarną, podążające do Narwi. Zawiązkiem osady był zapewne dwór książęcy myśliwski i targowisko przydrożne, na trakcie z Warszawy do Liwa. Leśna ta osada zwała się Cisek Czyszków, Cisów. Stanisław, ks. mazowiecki, wyniósł ją w 1523 r. na stopień miasta na prawie chełmińskiem i nadał jej nazwę od swego imienia. Jednocześnie wzniósł obszerny kościół, dotąd stojący i założył parafię. Na uposażenie miasta wyznaczył książę znaczny obszar 100 włók. Nadał prócz togo miastu łaźnię, woskolejnię, postrzygalnię, wagę, targi i jarmarki. W 1564 r. było już 416 domów, wykazanych do opłaty podatku, i 263 rzemieślników. Według lustracyi z 1566 r. Lustr. IV, 107 księżna Anna nadała kapitule warszawskiej na szpital przy kościele 24 rączek miodu z barci należących do S. Altarzysta kollegiaty miał tu włókę ziemi wolną na obszarze miejskim i 2 domy wolne. Po wojnie szwedzkiej w 1660 r. zostało tylko 40 domów. Powtórna wojna szwedzka zniszczyła znowu osadę. Garstka stronników Leszczyńskiego zamknęła się tu i obwarowała, lecz zmuszona była poddać się w lipcu 1712 r. wojskom Augusta II. Po 1795 r. S. należy do obwodu siedleckiego w zachodniej Galicyi, ma stacyę poczt. między Grębkowem a Okuniewem. Od 1815 r. zostaje S. miastem obwodowem. Obwód stanisławowski składał się z powiatów stanisławowskiego i siennickiego; obejmował 12 miast, 515 wsi, 100 gmin i 65916 mk. S. był miejscem zbierania się sejmików i zgromadzeń gminnych. Stanisławowskie starostwo niegrodowe, w wojew. mazowieckiem, ziemi warszawskiej, podług lustracyi z r. 1660 obejmowało miasto S. i wsi Cisówka, Sokule, Rządzą, Głęboczyca, Wólka Kokosze, Wólka Piecząca, Salejów, Kurówka, Tłuściec, Kamionka, Rynia, Wiśniewo, Turek, Ładzin, Lubomin, Cyganka, Brzuza i dzierżawa Dębe. W r. 1771 posiadał je Jan Czarnecki, kaszt. braciawski, wraz z żoną Felicyą z Czosnowskich, opłacając kwarty złp. 2, 749 gr. 16 a hyberny złp. 2695 gr. 28. Na sejmie z r. 1773 75 Stany Rzpltej nadały te dobra w posiadanie emfiteutyczne Szeptyckiemu. Podług Vol. Legum ostatnim sstą był Aleksander Koszutski. Dek. stanisławowski archid. warszawskiej miał 17 parafii Cygów, Dąbrówka, Długa Kościelna, Dobre, Jadów, Kamieńczyk, Kamionna, Klembów, Kobyłka, Niegów, Okuniew, Pniewnik, Postoliska, Pustelnik, Radzymin, S. , Sulejów. Obecnie parafia S. , w dekan. nowomińskim, ma 3590 dusz. 5. S. , folw. , pow. nowomiński, gm. Ładzyń, odl. 13 w. od Mińska. Folw. ten, oddzielony w r. 1869 od dóbr Ładzyń, rozl. mr. 878 gr. or. i ogrody mr. 291, łąk mr. 39, pastw. mr. 44, lasu mr. 475, nieuż. mr. 29; budowli mur. 2, z drzewa 10; płodozm. 8 pol. , las urządzony. 6. S. , wś włośc, pow. nowomiński, gm. Łukowice, ma 56 mk. , 154 mr, 7. S. , wś włośc, pow. sochaczewski, gm. i par. Głusk, ma 44 os. , 201 mk. , 457 mr. 8. S. , dwie wsi kol. , pow. gostyński, gm. Skrzany, par. Trębki. Kol. 1a ma 26 dm. , 317 mk. , 310 mr. ; kol. 2a ma 12 dm. , 218 mk. , 78 mr. 9 S. , wś, pow. gostyński, gm. Rataje, par. Sokołów, ma 36 mk. 10. S. , wś włośc. , pow. kutnowski, gm. Oporów, par. Mnich, ma 20 dm. , 199 mk, 326 mr. 11. S. , wś i folw. , pow. rawski, gm. Starawieś, par. Biała. Wś ma 6 dm. , 47 mk. , 14 mr. ; folw. 1 dm. , 33 mk. , 509 mr. 12. S. , folw. dóbr Chojnata Wola, w pow. rawskim. 13. S. Lipski, wś i folw, , pow. rawski, gm. Czerniewice, par. Krzemienica, odl. 12 w. od Rawy, 22 dm. , 156 mk. , 485 mr. włośc. W 1827 r. było 21 dm. , 179 mk. Folw. S. i Wólka Jagielczyńska al. Turobowo, oddzielony od dóbr Lipie, rozl. mr. 528 gr. or. i ogr. mr. 83, pastw. mr. 53, lasu mr. 384, nieuż. mr. 8; bud. z drzewa 5, las nieurządzony. 14. S. Studziński, wś, pow. rawski, gm. i par. Czerniewice, ma 25 dm. , 266 mk. , 378 mr. W 1827 r. było 26 dm. , 154 mk. Wchodziła w skład dóbr Czerniewice. 15. S. Stary, kol. nad rzką Lubciną, pow. łódzki, gm. Babice, par. Kazimierz, ma 42 dm. , 261 mk. , 631 mr. 16. S. Nowy, kol. i karcz. , pow. łódzki, gm. Babice, par. Kazimierz, 24 dm. , 184 mk. , 324 mr. włośc. ; karcz. 1 dm. , 5 mk. , 6 mr. dwor. ; należy do dóbr Zdziechów. 17. S. , folw. , pow. łaski, gm. Dąbrowa Rusiecka, par. Wola Wiązowa, odl. 35 w. od Łasku, ma 2 dm. , 47 mk. Folw. ten, oddzielony od dóbr Wola Wiązowa, rozl. mr. 441 gr. or. i ogr. mr. 337, łąk mr. 60, pastw. mr. 35, nieuż. mr. 9; bud. mur. 1, z drzewa 5. 18. S. , wś włośc. i os. , pow. łaski, gm. i par. Dłutów; wś ma 6 dm. , 39 mk. , 106 mr. ; os. dwor. 1 dm. , 5 mk. , 5 mr. 19. S. , kol. pow. łaski, gm. Wodzierady, par. Mikołajewice, ma 12 dm. , 99 mk. , 222 mr. 20. S. , dwie kol. , pow. piotrkowski, gm. i par. Chabielice; kol. 1a ma 48 dm. , 421 mk. , 856 mr. ; kol. 2a 41 dm. , 275 mk. , 696 mr. 21. S. , kol. , pow. łęczycki, gm. i par. Grabów, ma 13 dm. , 95 mk. , 100 mr. Należała do dóbr Grabów. 22. S. , folw. majorat rząd. , pow. sieradzki, gm. Złoczew, par. Brzeźnio, odl. od Sieradza w. 20; ma 21 dm. , a wraz ze wsią Grójec 188 mk. W 1827 r.

Stanisławów