Skarzyńscy. Dwór pierwotny, otoczony odwiecznemi lipami, zabudowany był z 4 stron; w środku znajdował się dziedziniec. Tylne domostwa zawierały składy, piwnice i lochy, żelaznemi drzwiami i kratami opatrzone. Główna część dworzyszcza mieściła izby mieszkalne, kaplicę i salę jadalną. Sufit w tej pali był z drzewa; na podciągu wyryty rok 1608. Komin był w kształcie ołtarza, z figurami, kolumnami i arabeskami, z datą 1624 r. Piece szczególnego kształtu; okryte mnóstwem figur wypukłych, składały sie po największej części z trzech tylko sztuk; na każdym z nich był rok wyryty. Przy rozbieraniu budowli ocalono tylko ozdobę przedkominkową, którą umieszczono w nowym dworze. W środku kominka znajduje się tarcza z herbem Bończa. W stawie znaleziono przed kilkudziesięciu laty 2 orły żelazne i skrzynię dębową z rozmoczonym, jak się zdawało, prochem. Na polach S. odkopano cmentarzysko z popielnicami; pod kamieniem znaleziono 36 pierścieni złotych i różne obręcze mosiężne; wykopują się też raz po raz pieniążki z czasów Jagiełły. Wś ma 23 dm. , 164 mk. katol. i 222 ha 192 roli, 18 łąk. Między gospodarzami miejscowymi spotykamy nazwy Hetman, Marszałek i t. p. Dwór ma 11 dm. , 184 mk. kat. i 465 ha 396 roli, 27 łąk, 10 lasu; czysty dochód z ha roli 14, 49, z ha łąk 10, 18, i z ha lasu 5, 87 mrk; chów i tucz bydła, nierogacizny i owiec; właściciel Dr. Witold Skarzyński. 2. S. , wś kośc. i folw. , pow. poznański, dekan. średzki, o 9 klm. na płd. wschód od Poznania i 4 klm. na płd. od Kobylego Pola, na trakcie z Poznania do Środy; par. i szkoła w miejscu, poczta i st. dr. żel. w Gadkach o 6 klm. W r. 1386 występuje pleban z S. ; między r. 1387 1399 pisał się Mikołaj Spławski Akta grodz, pozn. ; w r. 1580 posiadała tu Anna Spławska 5 łanów osiadł. , ćwierć karczm. , 3 zagr. i 4 komor. a Wojciech Spławski 9 półłan. , 4 zagr. i 1 komom. ; późniejszymi dziedzicami byli kolejno Bojanowscy, Niemojowscy, Grudzińscy, Opalińscy r. 1692, Józef Lipski, kasztelan łęczycki 1736, i Stanisław Mycielski 1793 na Kobylem Polu. W r. 1773 75 toczyły się spory graniczne między Koźmińskim, wojewodzicem kaliskim, a Lipską, kasztel. łęczycką, dziedziczką S. Konstyt. Sejm. , II, 143. Na obszarze osady odkopano cmentarzysko z popielnicami i przedmiotami bronzowemi. Kościół p, w. św. Andrzeja istniał tu przed r. 1386; w ręku protestantów przez pewien czas, wrócił w r. 1628 do katolików. W r. 1639 stały tu dwa kościoły, które spłonęły r. 1656, w czasie wojny szwedzkiej. Budowę nowego kościoła rozpoczął Opaliński w r. 1692 a dokończył Lipski w r. 1736. Księgi kościelne zaczynają się od r. 1761. Par. , liczącą 1636 dusz, składają Franowo, Garby, Jaryszki, Kobyle Pole, Krzesinki, Michałowo, Pokrzywno, Przysługa, S. i Szczepankowo. Wś ma 25 dm. , 225 mk. kat. i 284 ha 265 roli, 4 łąk, 1 lasu. Folw. z Michałowem 3 dm. , 60 mk. i Przysługą 2 dm. , 29 mk. tworzy okr. dworski, mający 16 dm. , 270 mk. kat. i 918 ha 586 roli, 132 łąk, 87 lasu; gorzelnia parowa; właścicielem jest Mycielski z Kobylego Pola. Istniała tu cukrownia, która upadła. 3. S. , wś, pow. wrzesiński, o 11 1 2 klm. na płd. wschód od Miłosławia i 2 1 2 klm. od ujścia Prosny do Warty, przy granicy król. polskiego; par. Wszemborz, poczta w Pogorzelicy, st. dr. żel. w Miłosławiu. Razem z Wodziskiem 3 dm. , 28 mk. tworzy okr. wiejski, mający 16 dm. , 162 mk. 132 kat. , 30 pret. i 377 ha 228 roli, 38 łąk, 12 lasu. Około r. 1564 było w S. 6 1 2 łan. osiadł. , z których płacono biskupom pozn. po 6 gr. fertonów; w r. 1578 posiadali tu Maciej Tarnowski 2 1 2 ślad. os. i 2 3 4 pustych; Maciej Zieleński 1 2 ślad. os. , 1 2 pust. , 1 zagr. i 1 komor. i Tomasz Zieleński 1 2 ślad. os. , 1 zagr. , 1 kom. i rzeźnika; r. 1618 miał Woj ciech Żychliński 1 ślad os. , 1 pusty i 1 za grodnika a Mikołaj Górski 2 1 2 śl. os. i 2 3 4 pustych. O kilkaset kroków od 8. nad Wartą wznosi się t. zw. okop szwedzki; wykopaliska znajdują się w zbiorach Pozn. Towarz. Przy jaciół Nauk. E. Cal. Spławie, niem. Splawie, 1400 Splaw dobra ryc. , w pow. świeckim, nad rz. Czarną Wodą, st. p. i tel. Osie o 5, 7 klm. , par. kat. i st. kol. Drzycim, 256 ha 232 roli. W 1855 r. 2 dm. , 10 dym. , 53 mk. , 22 kat. , 31 ew. ; go rzelnia. Za czasów krzyżackich stał tu młyn, który płacił 2 łaszty żyta albo 6 grzyw. ob. Ein pomersches Herzogsthum v. Wegner, II, 167. Według taryfy z r. 1648 płacił tu Krupecki 8 gr. , Cieleski 1 fl. 2 gr. ob. Rocz. T. P. N. w Pozn. , 1871, str. 180. Dziedzica mi byli tu r. 1676 Tomasz Szelicki, 1718 Ludwik Łyskowski, 1760 Antoni i Michał Łyskowscy, 1783 Jan Fryd. Jaeckel. Czy za chodząca w r. 1565 hamernia Spławie tu ist niała, trudno rozstrzygnąć. Mesznego pobierał prob. drzycimski ze S. 2 kor. żyta i tyleż owsa ob. Wizyt. Szaniawskiego, str. 261. Według taryfy na symplę z r. 1717 płaciło S. 4 gr. R. 1773 było tu 68 kat. i ew. mk. ; wysiano 32 korcy żyta, 12 jęczm. , 5 owsa, 3 grochu, 5 tatarki, 1 2 lnu; siana zbierano 5 fur ob. Zeitsch. d. Westpr. Gesch. Ver. , 1886, str. 322 i 366. Ks. Fr. Spławiecka Wola, wś i fol. , pow. słupecki, gm. Kleczew, par. Złotków, odl. 20 w. od Słupcy, ma 6 dm. , 83 mk. Fol S. z nomenkl. Spławce rozl. mr. 703 gr. or. i ogr. mr. 654,

Spławie

Spławie

Spławiecka Wola