432 mk. , 175 kat. , 247 ew. Szkoła ew. liczyła 1887 r. 157 dzieci. 2. H. , dobra, tamże, st. pocz. i kol. Kowalewo 6, 5 klm. odl. , 626 ha 20 łąk, 580 roii. W 1885 r. 14 dm. , 35 dym. 193 mk. , 142 kat. , 47 ew. , 4 żydów; 1868 r. 24 bud. , 14 dm. , 220 mk. , 168 katol. , 52 ew. Miasto Toruń nabyło tę wieś r. 1616 razem z wsią Borównem i fol. Orzechowem od Waleryana Bystrama, wzamian za Skłodzewo, dopłacając 40, 000 fl. ob. Beschr. Yon Thorn, von Wernicke, str. 282. Zdawna istniał tu kość. paraf. , do którego należały oprócz R. Olesiek i Borówno. W XVI w. podupadł i przez dłuższy czas stał pustkami. Rolę kościelną przyłączono do folw. , a w dawniejszej plebanii kmieć mieszkał. O kościele pisze wizytacya z r. 1647, źc ściany już tylko pozostały murowane, a dach cały zapadł. Wizytator Strzesz pisze r. 1667, źc tu dawniej było 6 włościan, wówczas atoli żadnego ecclesia diruta str. 44. Dopiero gdy bisk. Opaliński 1682 93 wytoczył proces magistratowi toruńskiemu o zabrane katolikom kościoły w Grębocinie i Rogowie, miasto musiało r. 1683 odbudować za to katolikom trzy kościoły zrujnowane a między niemi rychnowski. Około r, 1685 stanął w R. prawic nowy kościół. Magistrat jednak nie chciał wydać 4 włók plebańskich a zobowiązał się tylko prob. płacić 200 fl. rocznie. Przedtem już r. 1651 Waleryan Bystram, dawniejszy dziedzic R. , zapisał na utrzymanie kościoła 500 fl. Kościół w R. przyłączono jako filią do par. w Wielkiejłące jeszcze za bisk. Działyńskiego r. 1642. Pozostawiony bez opieki kościół upadał; od 1800 r. już stał pustkami. Na pół walącą się ruinę rozebrano r. 1845 i sprzedano za 73 tal. Ołtarz, ambona, ławki i chrzcielnica dostały się kościołowi w Łążynie. 3. R. ., niem. Richnowo, dok. Rychenaw, Reychenaw, Reichenau, wś nad Osą, pow. grudziądzki, st. p. Bursztynowo, par. kat. Linowo o 1 4 mili. Ma szkołę ewang. , 573 ha 40 łąk, 509 roii. W 1868 r. 54 bud. , 24 dm. , 193 mk. , 21 kat. , 171 ewang. ; 1885 r. 28 dm. , 50 dym. , 242 mk. , 29 kat. , 211 ew. R. po raz pierwszy spotykamy r. 1404. Za czasów krzyżackich należało do komturstwa radzyńskiego. Rejestry czynszowe z r. 1415 opiewają, że R. obejmowało 32 włók i czynszowało 26 grz. i 4 skojce. R. 1435 posiadał sołtys 4 wł. , od których płacił 3 grz. , karczma stała pusta. R. 1438 było 28 wł. osadzonych, każda czynszowała po 3 wiardunki. Księgi szkodowe z r. 1414 donoszą, że w ostatniej wojnie wszystkie posiadłości prócz pięciu, zostały zniszczone; szkoda wynosiła 800 grzyw. R. 1650 potwierdza Jan Kazimierz przywilej na wolne sołectwo, które wówczas posiadał Bonkow Bomke. Oprócz tego istniały tu 3 1emaństwa, każde po 2 wł. R. 1744 nadaje je August III Pawłowi Papalskiemu, Pawłowi Johnke i Hermanowi Schlak. Lemani ci mieli wolne drzewo opałowe i budulcowe w lesie starościńskim i prawo warzenia piwa i gorzałki; płacili zaś zamiast osobistej służby wojskowej 100 zł. Zresztą byli wolni od tłoki i innych ciężarów. Resztę wsi trzymali osa dnicy w dożywotnej dzierżawie. Lustracya sstwa radzyńskiego z r. 1765 wykazuje, że wolne sołectwo posiadał Chrystyan Bomke, który płacił 15 fl. kwarty, każdy z 3 lema nów płacił do regimentu łanowego 100 fl. Włóki trzymali Jerzy Beier, Herman Klaban, Chrystyan Gollaiz, Piotr Ziel, Chrystyan Thena, Chrystyan Zacha, Michał Kiepke i karczmarz Jakub Hackberg; każdy płacił 20 fl. czynszu od włóki. Od r. 1750 trzymali oni swoje włóki w doczesnej dzierżawie na 40 lat. R. 1761 puszcza ssta Tomasz Czapski młyn tutejszy wolnemu sołtysowi Tomaszowi Bomke na 30 lat w doczesną dzierżawę za czynszem w kwocie 20 fl. R. 1826 nastąpiło uwłaszczenie, 9 gburów otrzymało 1464 mor gów i 49 kw. prętów na własność za rentę, wynoszącą 246 tal. 2 sbr. 10 fen. ob. Gesch, d. Graudenzer Kr. von Froehlich, I, 270. 4. R. , ob. Rychnowy, Kś, Fr. Rychnowo, niem. Reichenau, dobra ryc. na pol. prus. Mazurach, pow. ostródzki, przy tra kcie z Ostródu do Działdowa, w okolicy pa górkowatej, z glebą urodzajną i torfiskami. Ma do 300 mk. , przeważnie Polaków, rolników. W okolicy jest 5 gorzelni. St. pocz, i tel. w miejscu. Pocztowy omnibus kursuje z Ol sztynka na R. do Ostródu. Obszaru 796 ha. R. powstało około r. 1325 na terytoryum, na danem przez Ludera, komtura dzierzgońskiego, Janowi z Otłoczyna, obejmującem 400 włók, w ziemi saskiej, między Drwęcą a Grabiczką, począwszy od ujścia Grabiczki do Drwęcy. Obejmowało 70 włók. R. 1352 nadaje w. m. Winryk z Kniprode Piotrowi z Gierzwałdu i Tomaszowi z R. 42 włók na prawie chełm. Pełnić winni jednę służbę w lekkiej zbroi, 10 lat wolności. Ten sam Tomasz występuje ja ko świadek w dokumencie z r. 1374 między Kunkiem z Pacoltowa a tegoż sąsiadami Szko dą i Nadrowem z Drwęcka, przed sędzią ziem skim Hanuszem z Leszcza. Ad. N, Rychnowska Wola, niem. Sophienthal, wś na pol. prus. Mazurach, pow. ostródzki, nad rz. Liwa, blisko traktu bitego z Olsztynka do Ostródu, 3 klm. na płn. od st. pocz, w Ry chnowie, 10 klm. na zach. od Olsztynka; 66 dm. , 303 mk. , 260 ha. Ad. N, Rychnowy al. Ryckny, niem. Richnau, 1359 Rychenow, 1379 Rychenaw, 1653 Rychnowo, 1695 Rychowo, wś, pow. człuchowski, st. pocz. i kol. i par. kat. Człuchowo 3 4 mili odl, okr.

Rychnowo

Rychnowo

Rychnowska Wola

Rychnowy