Luboń, gdzie struga ta uchodzi. Bogdanka płynie łąkami od Strzeszynka na Golęcin i Sołacz, a Wierzbak od Piątkowa na Winiary i Urbanowo; obie rzeczki. uchodzą do Warty w mieście P. ; długość pierwszej wynosi około 10 Mm. , a drugiej około 7 klm. Morawska struga powstaje między Sachym Lasem a Morawskiem, oblewa Piątkowo i uchodzi, minąwszy Naramowice, przebiegłszy przestrzeń około 6 klm. Łagiewnicka struga płynie od Łagiewnik na. Glinno i Glinienko, przyjmuje Chojnicką strugę i uchodzi ubiegłszy 7 kim. biegu naprzeciw Owińsk. Na prawem porzeczu Warty, w granicach powiatu, jest jedno tylko znaczniejsze jezioro Swarzędzkie, 3 klm. długie, 3 3 4 klm. szerokie, przez które płynie Cybina; lewe porzecze obfituje w tego rodzaju zbiorniki wodne. Wielkie jezioro Kiekrskie pod Kiekrzem, ma 4 klm. dług. i 1 klm. szerokie, odpływa ku północy do Samicy, która pod Kiszewem wpada do Warty. Jez. Lusowskie, 4 kim. długie, 1 2 kim. szerokie, łączy się z jeziorami Janko wiekiem, Gajskiem i Kiączyńskiem; cała ta sieć jezior odpływa drugą Samicą, szamotulską także do Warty. Podobną sieć jezior z odwrotnym spadkiem rozpoczyna jez. Niepruszewskie czyli Ciesielskie, które w r. 1380 połączono przekopem; z jez. Tomickiem i przez którego część północną pociągnięto granicę pow. szamotulskiego; z jez. Tomickiego wypływa trzecia Samica, która łącząc jeziora Krąplewskie, Witowelskie, Łódzkie i Demańczyckie, odprowadza ich wody do kanału Obrzańskiego, a z nim do Warty. Tym sposobem odpływa także największe w powiecie jez. Strykowskie, 9 klm. długie i 1 2 klm. szerokie. Prócz wymienionych istnieją w płd. zach. części bez wyraźnych odpływów, jez. Góreckie Górka czyli Zamkowe w pobliżu Mosiny, Wielko wiejskie, Eosnowskie, Małe Jeziorko, Jarosławieckie, Bochenek, Lipno i Dębskie w okolicy Stęszewa. Wymienione tu jeziora i rzeki są rybne, obfitują w karpie, szczupaki, okonie, karasie, leszcze i t. p. Powiat poznański bez miasta liczył w 1821 r. 30, 183, w 1837 r. 41, 124, w 1843 r. 47, 495, w 1867 r. 52, 570, a w 1871 r. w 5138 dm. , 56, 753 mk. , t. j. 29, 084 kob. i 27, 669 męż. ; 45, 952 katol. , 9715 prot. i 1086 żyd. ; obłąkanych było 183, głuchoniemych 84 i niewidomych 60. W 1875 r. powiększyła się liczba mieszkańców do 60, 050, a w r. 1880 do 68, 953. Ludność powiatu jest przeważnie polską i katolicką. Sprowadzeni około r. 1720 w okolicę P. koloniści Niemcy z pod Bamberga i ztąd zwani Bambry, osadzeni na Ratajach, Luboni, Dębcu, Wildzie, Jerzycach, Górczynle i Winiarach spolszczyli się do tego stopnia, że zagadnięci po niemiecku, odpowiadają często nie rozumiem po niemiecku ob. Słownik Geograficzny Tom VIII. Zeszyt 96. Die Bamberger bei Posen von Dr. Max Baer, w Zeitschrift z r. 1882, str. 295, 599. Powiat poznański, wyjąwszy miasta P. , liczy 355 osad i dzieli się na 6 okręgów policyjnyoh, 2 miejskie, 73 dominialne, 155 wiejskich i 23 stanu cywilnego. Dykasterye sądowe mają swe siedziby w Poznaniu. Powiat obiera jednego posła do sejmu pruskiego, a wspólnie z miastem jednego do parlamentu niemieckiego. Pod względem kościelnym wchodzą osady powiatowe w skład następujących parafii Ceradz 1298 r. , Cerekwica X w. , Chłudowo XV w. , Chojnice XVIII w. , Głuszyna 1296 r. , Kiekrz 1407 r. , Kicin 1510 r. , Komorniki 1383 r. , Konarzewo 1445 r. , Łódź 1298 r. , Lusowo 1288 r. , Modrze 1298 r. , Niepruszewo, Owińska 1242 r. , Poznań, Radzim, Siekierki, Skórzewo 1399 r. , Słupia 1298 r. , Sobota 1367 r. , Spławie 1510 r. . Stęszew 1315 r. , Swarzędz 1377 r. , Tarnowo 1464 r. , Tomice 1463 r. , Wierzenica 1335 r. , Wiry 1510 r. i Wrączyn, należących do dekanatów Bak, Kostrzyn, Oborniki, Pobiedziska, Poznań, Rogoźno i Środa. Kościoły filialne i kaplice istniały w Głównej 1260 r. , Żydowie XV w. , Trzebawiu 1510 r. , na Miasteczku 1628 r. ; w Chybach 1660 r. , w Sierosławiu 1 na Winiarach XVII i XVIII w. . W ręku protestantów były przez pewien czas kościoły w Oeradzu, Cerekwicy, Łodzi, Sierosławiu i Tomicach. Obecnie istnieją w powiecie parafie protestanckie Krosno, Swarzędz i Goślina Murowana, należące do superintendentur poznańskiej i pobiedziskiej. Żydzi, prócz poznańskich, mają synagogę w Swarzędzu. Szkoły znajdują się w każdej znaczniejszej osadzie; dawniej były pod dozorem proboszczów i dziekanów ob. obraz katolickich szkół elementarnych, wyd. L. Rzepecki w r. 1867, a obecnie pod dozorem Schulinspektorów, służą do niemczenia dzieci polskich. Gleba średnio urodzajna; obszar powiatu rozdziela się co do użytkowania roli jest 69, 9 lasów 13, 7, łąk 5, 6, pastwisk 4 i ogrodów l. Czysty średni do chód z ha roli 10, 5 mrk, lasu 3 mrk, łąk 15, 3, pastwisk 3, 6 mrk i ogrodów 16, 8. Największe obszary łąk rozciągają się po obu brzegach Warty i jej dopływów. Topieliska istniały dawniej pod Wrączynem, na płd. zacho dniej kończynie powiatu. O błotach Kobylem i Chochoł pod Owińskami wspominają dyplomaty z r. 1335. Lasy przeważnie sosnowe stoją jeszcze pod Swarzędzem, Wierzenica, owińskami, Ohojnicą, Pokrzywnicą, Stęszewem, Jarosławcem i Wirami; prócz sośniny spotykamy brzezinę, dębinę i olszynę. Wielki las dębowy miał niegdyś stać między Poznaniem a Swarzędzem, w miejscu t. zw. piasków swarzędzkich, przeistoczonych obecnie w buj60 Ł

Poznań