vi podboje, rozpoczęte przez Mieszka wzięciem Niemczy z nad Nisy Łużyckiej, i oderwał od państwa czeskiego wszystkie ziemie szląskie; r. 994 miał podbić Pomorze. Do tego mniej więcej czasu odnosimy zawojowanie całej Chorbacyi czyli kraju od ujścia Wagu do Dunaju i Ciepłej rzeki do Cisy, rozciągającego się ku północy popod ujście Pilicy do Wisły. W r. 997 przybył św. Wojciech do Gniezna, wstąpiwszy do Międzyrzecza wielkopolskiego; Chrobry wysłał go Wisłą do Gdańska, którego był panem. Po śmierci męczennika wykupił ciało jego i złożyć je kazał w Trzemesznie, skąd je przeniesiono do Gniezna. W 999 r. , po śmierci Bolesława czeskiego zajął Kraków; r. 1000 ustanowił arcybiskupstwo gnieźnieńskie, z biskupstwami krakowskiem, wrocławskiem i kołobrzeskiem, a później założył biskupstwa lubuskie nad Odrą, płockie i kamieńskie na Pomorzu baltyckiem. Od r. 1002 do 1018 toczy krwawe wojny z Niemcami, zajmuje Budziszyn. Strzelę i Myszny nad Łabą, dociera do Białego Halsztrowa i do Soły Saale, burzy Strzelę, zabiera Morawy, Łużyce i ziemię Milczan, opanowuje Czechy, pustoszy okolice Głomacza i Mogilina na lewem Połabiu, traci następnie Czechy i ziemię Milczan z Budziszynem, którą znów odzyskuje, burzy Lubuszę i kusi się kilkakrotnie o Myszny. Miejsce męczeństwa pięciu pustelników, dokonanego za panowania Bolesława Chrobrego w r. 1003, oznacza się zwykle w okolicy Bieniszewa i Kazimierza Biskupiego; jeden z uczni św. Romualda miał wówczas żyć na pustelni pod Oławą na Szląsku. W r. 1005 Henryk II, cesarz niemiecki, najeżdżając państwo polskie, przeprawił się przez Odrę pod Krośnem i posunął na Międzyrzecz ku Poznaniowi. Po raz pierwszy wtedy zbrojna stopa niemiecka kroczyła wrogo po ziemi polskiej. W 1010 r. obsaczał tenże Henryk Głogowę nad Odrą, a r. 1017 Niemczę nad Slężą. W r. 1018 stanął pokój w Budziszynie, mocą którego utrzymał się Chrobry przy Poważu część zakarpacka Chrobacyi, od Karpat wzdłuż Ciepłej rzeki aż do jej ujścia do Cisy, a stąd ku zachodowi do Dunaju; zatrzymał także Morawy, Szląsk, ziemie Milczan i Dziedoszan, Łużyce i ziemię Lubuską po obu brzegach Odry, która od Czedna Zehden do Kamienia nadbaltyckiego zakreślała zachodnie krańce państwa jego. Północną granicę, od ujścia Odry do ujścia Wisły, tworzył Baltyk z miastami nadbrzeżnemi Kamień, Kołobrzeg i Gdańsk; Wisła oddzielała Pomorze od Prus aż do ujścia Osy; odtąd ciągnęła się. dalej granica północna aż do Jaćwieży Podlasie, ku źródłom Narwi. Jaćwież, wciskająca się klinem popod Brześć Litewski, między Ruś a Mazowsze, stanowiła północnowschodnią granicę państwa polskiego. Tegoż roku 1018 opanował Chrobry na wschodzie Ruś z Kijowem i zajął grody Czerwińskie. Prócz wymienionych powyżej osad wspominają kroniki nasze o Gieczu wielkopolskim, znacznym za Bolesława Chrobrego grodzie. Wiślicę wspominają legendy dziejowe. Chrobry, jak już wspomniano 986 8, wystawił dla cystersów klasztor na Tyńcu; jemu też przypisują założenie klasztorów w Sieciechowie i na Łysej Górze. Najdawniejszy przywilej 1105, uposażający klasztor tyniecki, jest podrobiony, jak to nowsza wykazała krytyka. Jeżeli tego rodzaju dokumenta słu żyć nie mogą na poparcie istnienia tej lub owej osobistości, stosunków rodzinnych, społecznych i państwowych, pomijać ich nie może geografia historyczna, skoro jej tylko zależy na stwierdzeniu bytu wspomnianych tam osad. Wieki bowiem mijały zanim nazwa osady wymienioną została w przywileju łacińskim, a i z takich nazw, razem z odnośnym dokumentem, drobna tylko cząstka przechowała się do naszych czasów. To też bez względu na to, czy je Chrobry, czy Krzywousty, czy kto inny nadał klasztorowi, czy dokument jest prawdziwy, czy podrobiony, wyliczamy je poniżej, nie wątpiąc o istnieniu ich w XI wieku. Osady te są Tyniec, Pozowice, Kaszów, Czułów, Wojków, Prądnik, Sidzina, Chorowice, Radziszów i Wieliczka pod Krakowem; Kolanów, Łapczyce, Cichowice, Sobolów, Mikłuszowice i Okulice pod Bochnią; Kargów pod Radłowem; Tarnów z Pawęzowem lub Pogwizdowem; Pilzno; Tuchów z Lubuszową; Zakliczyn nad Dunajcem i Zdonia; Śmilno w okolicy Sączów; Siepietnica, Umieszcz, Szebnie, Krajowice i Biezdziedza pod Jasłem; Brzostek z Januszkowicami, Kleciem i Dęborzynem; Opatowiec, Książnica pod Koszycami i Dolany nad Wisłą; Opatkowice Ścieklec pod Proszowicami; Łętkowice i Gruszów w okolicy Słomnik i Skalmirza. Prócz tych osad wymienia odnośny przywilej miasta Siewierz i Bytom na Górnym Szląsku. W r. 1025 powstać miało biskupstwo kujawskie ze stolicą w Kruszwicy. W 1028 r. Mieszko II najeżdża wschodnią część Saksonii a w dwa lata potem burzy przeszło sto grodów między Łabą a Sołą Saale. Około tego czasu odpadają od państwa polskiego grody Czewińskie, Poważe z Haliczem słowackim Gacs, Morawy i część Pomorza. W 1031 r. , po drugiej wyprawie Konrada II, cesarza niemieckiego, na Polskę, stanął pokój, w skutek którego Mieszko utracił Łużyce i, jak się domyślają historycy niemieccy, ziemię Milczan z Budziszynem. Wątpliwym przywilejem z tegoż roku, wystawionym w Ołomuńcu dnia 11

Polska