r. za punkt wyjścia wskazano słup murowany między Prostkami i Boguszami na granicy podlaskiej około rz. Łyk i dzisiejszej granicy pruskiej. Zestawiwszy z tem zagarnięcie Węgrowa na stałe w 1444 r. przez Kazimierza Jagiellończyka, widzimy że w XVI w. granice Podlasia są bardzo na zachód wysunięte ku Mazowszu i Lubelskiemu. Wykaz skarbowy poborów z 1578 Pawiński, Zródła dziejowe, IV, 279 wymienia w woj. podia skiem następne miasta Bielsk, Narew, Knyszyn, Augustów, Kleszczele, Suraż, Tykocin, Goniądz, Rajgród w pow. bielskim, Drohiczyn, Mokobody, Węgrów, Mordy, Sokołów, Międzylesie, Ciechanowiec, Siemiatycze, Wysokie Litewskie, Mielnik i Łosice w pow. drohickim i mielnickim. Gwagnin w opisie z 1578 r. wymienił tylko Bielsko nad Białą, graniczną od Litwy, Brańsk, Suraż, Tykocin, Knyszyn, Narew, Augustów i nieznany w powyższym spisie Wasilków. Dwoma laty wcześniej, na sejmie toruńskim 1576 r. wynikły spory o granice woj. brzeskiego i podlaskiego. Widno z nich, źe trakty wohyński, łomaski i kodemarski zaliczały się do Korony nie do Litwy, o co właśnie był spór Pawiński, Źródła dziejowe, XI, 304. W 1690 r. gdy szło o rozgraniczenie dóbr Wohyń z Radzyniem w ziemi łukowskiej, zastrzegano utrzymanie granic pow. mielnickiego wojew. podlaskiego Vol. Leg. . o utworzeniu województwa podlaskiego, spotykamy sprzeczne dane. Naruszewicz Hist. nar. pol. pod r. 1192 zna akt Zygmunta I z 1520 r. w Toruniu wydany dla Jana Chodkiewicza wwody witebskiego, na wojew. podlaskie, Wolf Senator. i Dygn. lit. , str. 427 fałszywie cytując Staroź. Polskę, która z Naruszewiczem zgodną jest, dowodzi, że erekcya województwa nastąpiła 1513 1514, a pierwszym wojewodą miał być 1514 r. Iwan Siemionowicz Sapieha, a drugim od 1517 Janusz Kostewicz. Chodkiewicza nie zna on zupełnie. Akt w Skarbcu Daniłł. z Kostewiczem wwodą podlaskim 1507 jest późniejszy od 1511 r. 2193, 2228 i 2229. Czacki utworzenie województwa kładzie na 1522 r. O lit. i pol prawach, I, str. 264 n. 2. Akt z 1528 r. zna ś. p. Jana Sapiehę wojewodę podlaskiego Starożytna Polska, III, 409. III. Historya, W 1132 r. Drohiczyn stanowi jedną całość z Pińskiem, Mińskiem i Turowem, w ręku Iziasława Mścisławicza, a 1142 trzymał go Wsiewołod Olgowicz teść syna Władysława II syna Krzywoustego z Brześciem Litewskim, Kleckiem, Rohaczewem i Gródkiem Połn. sobr. rusk. Ijet. , I, str. 104, II, 19. W drugiej połowie XIII w. Drohiczynem władał syn Jaropełka Wasilko, a pokłóciwszy się z Włodzimierzem synem Wołodarka, a panem Mińska, uciekł się po pomoc do Leszka, syna Bolesława IV Kędzierzawego pana Mazowsza i Kujaw 1173 1186 a swego szwagra i na jego rzecz Podlaszie obłast Wasilko stracił Bielowski, Monum. , II, 398. Ze zgonem Leszka, Drohiczyn z okręgiem podobnie jak Brześć przeszły w ręce Kazimierza II, jego stryja f 1192. Konrad I, syn Kazimierza, posiadał te okolice jeszcze w 1237 r. , w którym 8 marca oddał zamku Drohiczyn i cały okręg leżący z tamtej strony zamku, od połowy rzeki Bugu i Nuru aż do granic ruskich, zakonowi rycerzy Chrystusa Nasselbach, Codex Pomeraniae, I, str. 556. W 1248 Wasilko Rościsławicz pogonił za pustoszącymi Jadźwingami aż do bram Drohiczyna, pod któremi się rozpierzchli. W 1251 r. na takąż samą przeciw Jadźwingom wyprawę Daniło i inni książęta zebrali się w Drohiczynie; przeszedłszy błota, weszli w ich ziemie Połn. sobr. rus. Ijet. , II, 182, 185. Wśród wojen z Mendogiem, królem litewskim, Daniło 1253 r. posłał brata Wasilka i swego syna Romana na zdobycie Grodna, a sam się wrócił z Bielska II, 188. Koronacya Daniła 1255 r. odbyta w Drohiczymie, wobec Opisona legata papieskiego i Ziemowita księcia Mazowsza, w przededniu wyprawy na Jadźwingów, świadczy wraz z poprzedniemi faktami, że Daniło władał już Bielskiem, oprócz Drohiczyna. Pod 1255 i 1257 r. jest mowa o ziemi Polexia w bullach papieża i układach Kazimierza kujawsko lęczyckiego i Zakonu Voigt, Codex dipl. Prus. , I, 98, 105, co zapewne ma oznaczać nie Drohickie ziemie, lecz części przez Daniła na Jadźwingach zdobyte Rajgród 1255 i nad rz. Łyk 1251 r. . W 1260 r. kiedy Burundaj z Tatary najechał ziemie Daniła i Wasilka, Wasilko za brata przewodniczył Tatarom do Brześcia a Daniło modlił się w cerkwi Matki Boskiej w Mielniku i ślubował ją upiększyć. Zdobył on i Wołkowyska a potem przebywał w Drohiczynie do powrotu Tatarów z napadu dalszego. W 1262 r. wojska Mendoga poszły na Wasila i wojowały koło Kamieńca, ale rozbił je Wasilko i gonił aż do Jasiołdy. Inny teź oddział Litwinow łupiący okolice Mielnika, w czasie nieobecności Daniła bawiącego w Węgrzech rozbił także Wasilko i gonił aż do Newla. W 1274 Trojden następca Mendoga i Wojsiołka posłał swe oddziały grodzieńskie na Drohiczyn, zostający w ręku Lwa Daniłowicza i zdobył Drohiczyn w samą wielkanoc. Lew wezwał na pomoc Ruś i Tatarów. W 1277 r. Lew tylko Jerzego swego syna posłał z Tatarami na Litwę i Prusaków, podobnie jak 1282 r. , gdy rabowano dwukrotnie Mazowsze po Wyszogród i Sochaczew, Lew został w Mielniku, wyprawiwszy tylko syna Jerzego Połn. sobr. rus. Ijet, , II. Dopiero układy Kazimierza W. z Kiejstutem

Podlasie