szpital cywilny, szkoła żydowska dwuklasowa i cegielnia. Parafia praw. ma 512 wiernych. Kościół par. kat. pod w. N. M. P. , wzniesiony z muru w 1610 r. przez Zygmunta III, został w latach 1852 62 przebudowany staraniem ks. Jana Narkiewicza i parafian. Na cmentarzu grzebalnym kaplica, wystawiona w 1847 r. przez Antoniego Żółtańskiego. Par. kat. , dek. nowoaleksandrowskiego, ma 7821 dusz. Filia w Imbrodach, kaplica w Szałtupce. Dekanat nowoaleksandrowski, dyec. telszewskiej żmujdzkiej, obejmuje 11 parafij Nowoaleksandrowsk, Dusiaty, Dryświaty, Brasław, Widze, Sołoki, Zawierz, Pelikany, Smołwy, Aleksandrów, Antuzów, mających 10 filij i 88759 wiernych. St. dr. żel. warszawskopetersbur skiej, na linii WilnoDyneburg, między Duksztami a Kałkunami, o 23 w. od Dyneburga. Niegdyś mko Jeziorosy, w pow. brasławskim wdztwa wilenskiego, stanowiło wraz z okolicznemi wsiami sstwo niegrodowe, później dobra stołowe biskupów wileńskich. Jan z książąt litewskich, biskup wileński, odnowił i pomnożył w 1530 r. fundusz kościoła parafialnego, który już oddawna był zbudowany pod tyt. Wniebowzięcia N. M. P. Altarya św. Anny fundowana w 1522 r. Jednocześnie ze zmianą nazwy Jeziorosy na N. przeniesiono tu z Widz władze powiatowo pow. brasławskiego gub. wileńskiej, poczem w 1842 r. naznaczone na mto pow. nowoutworzonego powiatu gub. kowieńskiej. Opis w Tygodniku ilustrowanym z 1864 r. 270. Nowoaleksandrowski powiat, utworzony w 1842 r. z dawniejszego pow. brasławskiego i części wiłkomierskiego, zajmuje wschodnią część gub. kowieńskiej, północną granicą przylega do Kurlandyi, od wschodu i południa graniczy z gub. wileńską, od zachodu z pow. wiłkomierskim i poniewieskim. Powierzchnia przerznięta jest wyniosłemi wzgórzami dochodzącemi do 94 saż. npm. i zasiana mnóstwem jezior do 400. Grunt powiatu, z występującym czerwonym piaskowcem formacyi dewońskiej, należy do najbardziej nieurodzajnych w gubernii. Piasek zajmuje tu wielkie przestrzenie i tylko w części północnej, na pograniczu Kurlandyi, spotyka się czarnoziem połączony z piaskami. Niewielka część południowa powiatu, leżąca na pokładzie formacyi trzeciorzędnej, posiada glebę dość urodzajną. Południowe stoki wzgórzy i miejsca wyniosłe posiadają klimat dobry, natomiast stoki północne oraz miejscowości nad jeziorami i niziny błotne, z powodu nadmiaru wilgoci, zgubnie wpływają na zdrowie ludzi i bydła domowego. Z rzek ważniejsze Świenta, Niemenek i Dzisna z dopływami. Z liczby jezior główniejsze DrySłownik geograficzny Tom VII. Zeszyt 75. światy, Drywiaty, Snudy, Wojsa, Cno, Opsa, Buza, Obole, Dzisna, Łodze, Dukszty, Dusiaty i in. Biota zajmują 226 w. kw. czyli 23541 dzies. Ważniejsze z nich Palmo, na płd. od jez. Drywiaty, Hanuszyskie al. Ambalskie do 15 w. kw. przest. , Soło, na płn. od mka Oknisty, Netigała na płd. od mka Poniediel i in. Wogóle powierzchnia powiatu zajmuje 5799 w. kw. al. 604062 dzies. podług innych danych tylko 5188 a nawet 5078, 1 w. kw. , w tej liczbie 10937 dz. pod sadybami, 319791 dz. gr. orn. , 73125 lasów, 48958 zarośli, 78125 łąk, 21770 wygonów, 23541 bagnisk, 17187 nieużyt. i 10625 pod jeziorami Podług danych z 1857 r. było w pow. 23368 sztuk koni, 53518 bydła rogatego, 51000 owiec zwyczajnych i 690 poprawnych, 25249 świń, 5819 kóz. W 1877 r. było w powiecie oprócz mta N. 178115 mk. 88192 męż. i 89923 kob. , w tej liczbie 163 duch. , 5725 szlachty, 226 kupców, 41938 mieszczan, 126583 włościan, 3362 wojskowych i 116 cudzoziemców. Pod względem wyznaniowym było 131682 kat. , 2583 prawosł. , 24173 żydów, 595 karaimów i mahometan. W tymże roku urodziło się 6184 dzieci 3166 chłopców i 3018 dziewcząt, zmarło 3607 osób 1710 męż. i 1897 kob. , zawarto 973 małżeństw. W 1859 r. było 129858 mk. , w tej liczbie 113122 Litwinów. Ludność w części odłączonej od dawniejszego pow. wiłkomierskiego mówi czystym językiem litewskim, w części zaś stanowiącej dawny pow. brasławski białoruskiem, łotewskim i gdzie niegdzie łamanym polskim; pas powiatu pograniczny z Kurlandyą szybko się giermanizuje. Pod względem administracyjnym N. powiat dzieli się na 5 okręgów policyjnych Sołoki. Widze, Brasław, Rakiszki 1 Poniediel; 3 okr. pokoju do spraw włośc, 4 rew, sądów pokoju, oraz 4 powołanych do odbycia powinności wojsk. , 28 gmin drujska, krasnogórska, słobodzka, bra8ław8ka, opsowska, widzka, rymszańska, dryświacka i smołwieńska, w 1 okr. pok. ; abelska, antuzowska, antolepska, bachmacka, dusiacka, duksztańska, krewieńska, sołecka Sołoki, taurogińska i tyltyska w 2 okr. ; kwietkowska, poniemuńska, rakiska Rakiszki, skopiska Skopiszki, czadoska i jużyńska Jużynty w 3 okr. pok. Gminy tu obejmują 124 okręgi wiejskie starostwa i 2091 wsi. W powiecie znajduje się 33 szkół ludowych, do których w 1875 r. uczęszczało 1172 dzieci 1082 chłopców i 99 dziewcząt. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo i rybołóstwo w jeziorach oraz uprawa lnu, który w ogóle dobrze się udaje a zwłaszcza słynie w handlu len z dóbr Rakiszki hr. Tyzenhauzena. Przemysł fabryczny prawie zupełnie nie istnieje. Pod 16

Nowoaleksandrowsk