ga, bóżnica, 5 szkółek element. , 4 młyny wodne, 2 cegielnie, 9 wiatraków, 17 szynków i karczem, 15 sklepów. Do gminy należą następujące miejscowości Bodzanów osada, Bul kowo, Buhary, Chodkowo, Dobra, Dzierżanowo, Gąsewo, Gocłowo, Golanki, Gromice, Karwowo duchowne, Krobice, Leksiu, Łętowo, Mąkolin, Olszamowo, Osmolin, Osiek, Parkoczewo, Reczyno, Rogowo duchowne, Rąkcice, Wiciejewo. Br. Ch. Mąkolno, wś i folw. nad jez. Mostowskiem, I pow. kolski, gm. Sompolno, par. Mąkolno, odl. j od Koła w. 20. Posiada kościół par. drewniany z XVIII w. ; wś dm. 7, mk. wraz z M. poduchownem liczy 95; folw. dm. 2, mk. 42, należy do dóbr Mostki. W 1827 r. było ta 14 dm. , 84 mk. M. , par dek. kolski, 2470 dusz. Mąkolska wola al. Mąkolicka wola, ob. Mąkolice, Mąkomazy, ob. Makomasy i Komasz. Mąkosy, wś, pow. kozienicki, gm. i par. Jedlnia, odl. 21 w. od Kozienic. Posiada szkołę początkową, ma 76 dm. , 573 mk, , 1646 mr. ziemi włośc. i 15 mr. ziemi rząd. W 1827 r. wś rządowa, 19 dm. , 149 mk. M. wchodziły w skład dóbr rząd. Kozienice. Mąkoszyce 1. niem. Mangschütz, r. 1350 Mancoschicz, wś, pow. brzeski na Szląsku, par. Bankwitz, ma kościół paraf. ewang, z nabożeństwem w dwu językach Knie, który już 1268 r. istniał. 2. M. , niem. Mangschütz, wś, pow. sycowski, par. Syców. Był tu kościół katol. Do M. należą dwa folw. Nowy i Stary. Mąkoszyn 1. wś, pow. nieszawski, gm. Wierzbie, par. Mąkoszyn. Posiada kościół par. drewn. z 1620 r. , fundacyi Adama Mąkowskiego, opata jędrzejowskiego, gorzelnię, z produkcyą roczną na 6700 rs. , cegielnię, browar, wyrabiający za 840 rs. , wiatrak, pokłady torfu. W 1827 r. było tu 20 dm. , 264 mk. M. , par. dek. nieszawski, 1590 dusz. Dobra M. składają się z folw. M. , nomenklatur Dębowiec Stary, Dębowiec Nowy i Sowa; wsi M. , Goczki Polskie, Dębowiec i Władysławów; rozl. mr. 1554 grunta or. i ogr. mr. 928, łąk mr. 219, lasu mr. 360, nieuż. i place mr. 47; bud. mur. 21, z drzewa 3; płodozmian 13polowy. Wś M. osad 31 z grun. mr. 42; wś Goczki Polskie 08. 10, gr. mr. 376; wś Dębowiec os. 5, gr. mr. 10; wś Władysławów os. 30, gr. mr. 275. 2. M. , wś i 08. karcz. , pow. piotrkowski, gm. Grabica, par. Srocko. Wś ma 31 dm. , 216 mk. , 511 mr. obszaru; os. karcz. 1 dm. , 5 mk. , 7 1 2 mr. W 1827 r. wś rząd. , par. Krzepczów, 20 dm. , 135 mk. M. wchodził w skład dóbr Grabica. M. wspomina Lib. Ben. Łaskiego, II, 171. 3. M. , wś, pow. kielecki, gm. Cisów, par. Bieliny. W 1827 r. wś rząd. 37 dm. , 246 mk. 4. M. , wś i folw. , pow. sandomierski, gm. Dwikozy, par. Sandomierz, odl. 3 w. od Sandomierza, Ma 17 dm. , 120 mk. , 283 mr. ziemi dwors. i 160 mr. włośc. W XV w. wś królewska, ma trzy łany kmiece nad Wisłą; folw. królewski pod granicą od Rzeczycy. Par. u ś. Piotra w Sandomierzu Dług. , I, 587. Br. Ch. Mąkowarsk, wś w pobliżu ujścia Sępolny do Brdy, pow. bydgoski, o 39 kil. od miasta pow. Nadleśnictwo królewskie ma 26, 474 mr. rozl. Gość. i poczta na miejscu, st. kol. żel i tel. w Kotomierzu o 29 kil W r. 1845 M. miał 36 dm. , 357 mk. ; w r. 1881 M. miał 882 mk. ; w r. zaś 1871 82 dm. , 858 mk. , 143 ew. , 702 kat. , 13 żyd. ; szkoła element. kilkoklasowa, 201 analf. Kościół kat. paraf. należy do dek. bydgoskiego. Ajentura pocztowa, poczthalterya, poczta osobowa z Bydgoszczy przez Mąkowarsk do Tucholi. M. , par. dek, bydgoski, ma 1600 dusz 1873 r. . Mąkownica, wś i folw. , pow. gnieźnieński; folw. ma 571 mr. rozl, 22 dm. , 240 mk. , 19 ew. , 219 kat. , 2 żyd. , 42 analf. ; cegielnia. Poczta i tel. w Witkowie o 4 kil. , gośc. o 4 kil, st. kol. żel Gniezno o 18 kil Folw. jest własnością Ossowickiego. Mąkuszki, wś, pow. święciański, 1 okr. polic, 4 dm. , 46 mk. kat. Mątasek, niem. Montassek, kol. do Osin, pow. świecki, st. p. Osiek, par. Nowe, szkoła Jeżewnica, 8 bud. , 8 dm. , 60 mk. , 23 kat. , 37 ew. 1868. Kś. Fr. Mątawa, niem. Montau, rz. w pow. świeckim, wytryska z zach. części jez. radzyńskiego niem. RadsiSee, 12 ML na zachód od Nowego Neuenburg. Płynąc potem z płn. na płd. pędzi w Borowym i Bąkowskim młynie piłę i młyn, mija w dalszym biegu karczmę z niem. Hirsekrug zwaną i podleśnictwo Zdrojowe. Potem przyjmuje z swej prawej strony strużkę Schonowkę niem. . Wioski których następnie dotyka, są Rulewko, gdzie przez nią przechodzi kolej Wschodnia, Rozgardy, Buszna, Piła, gdzie obraca młyn. Przy Sarniaku i Mniszkowskiej karczmie dzieli się M. na dwie odnogi, lewa zowie się Starą, a prawa Nową Mątawą; nad Starą Montawą leży Mniszech, nad Nową Montawą zaś Święte i Małe święte, między któremi przechodzi szosa bydgosko gdańska; w samym klinie między temi dwiemi odnogami leżą Nowe Marzy. Przepłynąwszy tak 45 kil w płn. płd. kierunku, zwraca się Nowa M. przy Małem Swiętem, a Stara po nad Nowemi Marzami nagle w całkiem przeciwną stronę, t. j. na płn. i płyną równolegle z Wisłą. Między Michalem a Starami Marzami schodzą się znów oba ramiona. W swym dalszym biegu mija M. znów liczne wioski; na wzmiankę zasługują Dolna i Górna Grupa, gdzie ją przerzyna kolej grudziąskoleskowic ka. Tragoszcz, M. Lubień, gdzie przecina szosę z Grudziądza do Warlubia prowadzącą dalej

Mąkolno

Mąko

Mąkoszyn

Mąku