cudownym N. Maryi Panny, w uroczem położeniu na praw. brzegu Drwęcy, niemal naprzeciwko Bratyana, przyłączony do gminy w Nowem Mieście; dopóki istniał klasztor, liczono w nim katol. t. j. zakonników i osób do klasztoru należących 60, bud. 10, dm. 5; obecnie jest ten klasztor zniesiony przez pruski kulturkampf, a kościół niedawno od pioruna zgorzał. Par. , szkoła i poczta w Nowem Mieście. Łąki nazywały się zdawna po prusku Lobnic, może Lubnica. Jak donosi w księgach kościel. przechowane podanie, Ł. już pogańskim starym Prusakom były święte, którzy tu przychodzili ofiary składać na cześć bogini swojej Majumy. Później istnieje legenda, że obraz Matki Boskiej, Drwęcą po kilkakroó naprzeciwko wody płynący, w jasności ukazał się pasącym tu na łąkach bydło dzieciom. Pobożny i bogaty krzyżak, zapewne Polak, bo z Sandomierza pochodzący, brat Jan, z zamku swojego pobliskiego Bratyanem nazywanego, kościół na tem miejscu wystawił. Odtąd z dalekich stron czynili pielgrzymki wierni do Ł. po wszystkie czasy. Także szlachta i biskupi z serca polubili miejsce to święte. Roku 1639 zbudował tu przezacny Paweł Działyński, wojew. pomorski, star. bracławski, wraz z najcnotliwszą małżonką swoją Jadwigą z Czarnkowskich nowy klasztor przy starym kościołku i na mieszkanie oo. reformatów go oddał. Od tego czasu całemi kompaniami przychodzili wierni do Ł. ; samych komunikujących podczas odpustu liczono zwykle około 15, 000 do 20, 000. Główny odpust odprawiał się na Narodzenie Matki Boskiej przez całą oktawę. W drugiej połowie XVII w. biskup chełmiński Kazimierz Opaliński wzniósł przy starym jeszcze kościele nową kaplicę ozdobną, którą znaczną relikwią ś. Kazimierza udarował. Nadto wystawił drugą kaplicę czyli kryptę podziemną przy grobach klasztornych, w których oo. reformaci chowali się. Sam też pragnął na tem miejscu spoczywać. Kiedy umarł w r. 1693 na dworze swoim w Turowie, ojcowie go tu przewieźli i uroczyście go chowali. Na początku XVIII w. Tomasz i Teresa z Bielińskich Działyński, wojew. chelmiński, zbudował familijną kaplicę, w której ciała zasłużone rodziny Działyńskich spoczywają. R. 1719 d. 18 sierpnia pochowany tu Stan. Działyński, ststa kiszewski; pogrzeb odprawił biskup Szczuka, sufragan chełmiński; mowę miał Fran. Heintze, tow. Jezus. R. 1752 d. 4 czerwca cudowny obraz tutejszy koronował Wojciech Leski, bisk. chełmiński, z nadzwyczajnym udziałem tak wiernych jak szlachty i duchowieństwa. W rocznikach klasztornych czytamy, jako mianowicie bisk. chełmiński Andrzej Bajer, rezydujący zwykle na pobliskim lubawskim zamku, wielkie okazywał do tego obrazu nabożeństwo. Za proskich czasów po okupacyi, klasztor łąkowski skasowany został, a ojcowie przeznaczeni na wymarcie. Ponieważ jednak nie wymierali tak prędko i przetrwali aż do konstytucyi, dzięki nowe nadanej wolności nadal się utrzymali aż do czasu kulturkampfu. R. 1875 d. 27 września zamknięto klasztor i kościół z niemałą żałością i płaczem ludu; zakonników z kraju wydalono. R. 1881 zgorzał kościół łąkowski, obraz cudowny szczęśliwie uratowano i umieszczono tymczasem w Nowem Mieście. Rząd pruski najchętniej położyłby koniec pobożnym pielgrzymkom łąkowskim; pisano, że zamierza zakład obłąkanych albo więźniów umieścić w klasztorze. Kościoła także, jak dotąd, nie okazuje woli pobudować. Dlatego na tem większą zasługują pochwałę niezamożni zresztą parafianie nowomiejscy, którzy własnym kosztem zobowiązali się, jak słychać, kościół łąkowski wznieść na nowo i utrzymywać. Ob. Obrazy cudowne i miejsca w dyec. chełmińskiej, str. 32; Utracone kościoły, str. 117. Dodaje się tu, że zgorzały kościół w miejsce pierwotnego drewnianego pobudowano ze składek w cegłę r. 1785. Por. Bratyan. 2. Ł. , niem. Loncken dok. Lankyn, szlach. wś, pow. człuchowski, nad jez. Łąkie, przy granicy Pomeranii, w okolicy piaszczystej. Obszaru liczy mr. 11514, bud. 145, dm. 69, kat. 542, ew. 119. Par. Borzyszkowo, szkoła w miejscu, poczta Kremerbruch. Ludność polska na samym krańcu Kaszub. R. 1354 Winryk von Kniprode, mistrz w. krzyżacki, zapisuje prawem chełmińskiem na dziedziczną własność 16 włók we wsi Lankyn położone Mikołajowi Clawes, prusakowi, braciom i synom jego Piotrowi Kunke, Mikołajowi Walterowi Miken i Hauckin. Za to służyć nam będą w wojnie na koniu zbrojno, także do budowy zamków dopomogą, kiedy potrzeba i t. d. A że rola tam skąpa, dadzą nam od włóki obsadzonej płużnego 1 korzec owsa. Pozwalamy im w jez. Łąkie łowić ryby ku swojej potrzebie malemi narzędziami. Ob. Odpisy Dregera w arch. w Peplinie, str. 26. 3. Ł. , niem. Lonki, os. do Brodnicy, pow. kartuski. 4. Ł. , os. do Trzepowa, pow. kośoierski. 5. Ł. , ob. Łąka. Ki. F. Łąki 1. , niem. Lenkau, wś i dobra, pow. kozielski, o pół mili od Leźnicy, par. Rokicz; 67 bud. , 80 dm. , 643 mk. Wś ma z kol. Kuzówką 71 os. , 1581 mr. ziemi; dobra 842 mr. ziemi. 2. Ł. , niem. Lunke, wś, pow. mielicki, par. Żuława. F. S. Łąki 1. ob. Łąka, pow. frysztacki. 2. Ł. , niem. Wiese wś, pow. kiernowski, 745 mk. Łąki al. Łąkie, niem. Loncken, Lancken, Lankener See, dok. Lankyn, jez. , pow. człuchowskl, przy wsi Łąki, i przy granicy pomorskiej, w par. borzyszkowskiej. Brzegi z trzech stron górzyste, tylko przy wsi Łąki są niskie.

Łąki

Łąki