więc istnieć wtedy kościół ś. Maryi Magdale ny, chociaż w wojnie krzyżackiej jak powy żej wspomniano roku 1410 został spalony. W czasie reformacyi luter. znowu podupadł, a co gorsza dochody niemal wszystkie poginęły. Na gruzach starych wzniósł mniejszy już kościółek, po prusku budowany, zacny funda tor Maciej Lisiński wraz z żoną Magdaleną z Zakurzewskich r. 1592. Za Szwedów roku 1628 kościołek ten szczęśliwie ocalał; parafia nie odprawiali w nim teraz przez dłuższy czas swoje naboż. Następnie jednak coraz bardziej podupadał; r. 1670 naboż. nie mogło się więcej odprawiać; dachem popsutym deszcz ciecze i wszystko pruchnieje. R. 1745 oddawna leży w gruzach kościołek ś. Maryi Magdaleny, na cmentarzu nieogrodzonym oznacza miejsce jego Boża męka murowana. Niektóre fundacye z tej prepozytury przeniesione zostały do ka plicy ś. Rożańca u fary. Oprócz tego posia dała kiedyś parafia łasińska 2 kościoły w Szo nowie i Błonowie i kaplicę prywatną w Mędrzycach. Ob. Utracone kościoły w dyec. chełmińskiej, str. 105 107. Dekanat łasiński, w dyec. chełmińskiej, obejmuje obecnie paraf. kościołów 7; w Grudziądzu, Łasinie, Mokrem, Rogoźnie, Szembruku, Szynwałdzie i świętem; filie w Gubinach, Dąbrówce, Wołczycach i Szczepankach. W r. 1867 dusz li czył niemal 14000, szkółek katol. po wioskach i w Łasinie 11, w Grudziądzu 3, nadto semin. katol. dla naucz. tamże; 363 dzieci katol. odwiedzało szkoły ew. Dawniej aż do okupacyi pruskiej obok łasińskiego istniał drugi odrę bny dekanat grudziąski, który jednak z po wodu, że wiele kościołów bądź z czasem upa dło, bądź też przez innowierców zabranych zo stało, po okupacyi zniesiono i do łasińskiego dek. przyłączono. Utracone kościoły istniały kiedyś w obrębie dek. łasińskiego, jak nastę puje w Grudziądzu ś. Jerzego i ś. Ducha, w Tarpnie, Trumieju, Łasinie opisany kościół ś. Maryi Magdaleny, w Szonowie, Błonowie, Jankowicach, Ślemnie, Cyganach, Dolnem Czarnem, Biskupiczkach, Kisielcu, Tymawie. Kla sztorów liczono dawniej 5, w Grudziądzu 4, oo. jezuitów, pp. benedyktynek, oo. reforma tów, szarytek i jeden w Szynwałdzie pp. be nedyktynek. Kaplic upadło o ile wiadomo 12 w Grudziądzu 5, między któremi kaplica Kostków, Działyńskich, w Mędrzycach pryw. Garczyńskich, Szynwałdzie Kostków, Nogacie Kalksteinów, Białochowie Dąbskich, Mokrem Borowskich i 2 zamkowe w Rogoźnie. Ob. Szem. dyec. chełmińskiej, str. 129 137; Utra cone kościoły 1. c. Kś. F. Łasin długi, ob. Leśna wieś. Łasiniszki, zaśc. szlach. , pow. wileński, 1 okr. adm. , o 39 w. od Wilna, 1 dm. , 8 mk. ka tol. 1866. I Łasinka, niem. Lasinkafluss, mała struga, pow. grudziąski. Początek bierze w jeziorze łasińskiem, z którego wypływa naprzeciwko miasta Łasina ku południowi. Mija wieś Jakóbkowo, gdzie młyn pędzi, i Bogdanki. Stąd zwraca się ku zachodowi. Po za leśn. i wybud. Hermannsdorf wpada przy Słupskim młynie do rzeki Ossy. Długość Ł. wynosi tylko oko ło półtorej mili. Lewy brzeg po za Bogdan kami aż do Ossy jest lesisty, zresztą płynie Ł. przez otwarte pola. Dziedzice wsi Jakóbkowa otrzymali prawo rybitwy w strudze Ł. już za krzyżaków, jazów jednak nie mogli sta wiać tak, iżby ryby miały wolną drogę do je ziora. R. 1540 wysadzona komisya król. osą dziła, że tenuta łasiński posiada prawo rybi twy w tej strudze. R, 1604 Jan Lichtenhayn, dziedzic Jakóbkowa, nie zważając na przeci wne dekreta król. , uczynił zastaw w Łasince i ryby wyłowił, czego mu jednak na przyszłość mocno zabroniono. W nowszym czasie pły nąca wielu zakrętami granicą dóbr Jakóbkowa i Bogdanek struga Ł. w celu większej z obu stron wygody w biegu swoim sprostowaną zo stała. Ob. Frölich, Gesch. des Kreises Grau denz, str. 166 167. Kś. F. Łasińska wieś, ob. Leśna wieś. Łasińskie jezioro, al. Zamkowe jezioro, niem. Schloss See, dok. Lessensee, Lesin, Leszyn, Le szynsee, jezioro, pow. grudziąski, przy mieście Łasinie, od którego nazwę dzisiejszą wzięło. Zamkowem jeziorem zowie się od krzyżaków, którzy zamek obronny nad niem zbudowali. Pierwotnie nazywało się oczywiście Lesin, Leszyn tak w dok. z r. 1293 od lasu obszerne go, który po nad jeziorem dawniej się ciągnął. Długie jest to jezioro około mili; na południe wypływa z niego struga Łasinka do rzeki Ossy, na północnym brzegu wiedzie trakt bity grudziąskołasińsko biskupicki. Obecnie leżą nad niem, oprócz miasta Łasina, wioski Szczepanki, Hermannsdorf, Jakóbkowo, Szonowo i Ludwigsort. W XIII w. lasy jeszcze otaczały jezioro, w którym osadę wiejską trzymali dwaj jacyś bracia Polacy; r. 1298 powstało przy niej miasto Łasin. Wszelki użytek z jeziora, jako i wpadających do niego strumieni zastrze gli krzyżacy dla siebie; tylko sołtysowi łasińskiemu później także szonowskiemu wolno było ryby w niem łowić dla własnej potrzeby. R. 1422 Michał Kuchmeister, mistrz w. krzy żacki, nadaje wolną rybitwę w jeziorze łasiń skiem Mikołajowi z Jakóbkowa, dla stołowej potrzeby. R. 1433 także Paweł von Russdorf, mistrz krzyżacki, nadał rybitwę w ternie je ziorze Januszowi von Zegendorf, dziedzicowi Jakóbkowa i pobliskich dóbr Mędrzyc, lecz tylko w stronę strugi wpływającej do jeziora przy Jakóbkowie dla własnego użytku i małemi narzędziami. Za polskich czasów jezioro Łasin długi Łasin długi Łasiniszki Łasinka Łasińska wieś Łasińskie