cież to ziemia ich własna, tak piszą, którą ich 1 ojcowie Prusakom pogańskim odebrali. Krzyżacy zaś bronili się tem, że prawo pierwotnie choćby książęta mieli, później jednak utracili, ponieważ zdobytego tego kraju przed Prusakami obronić nie zdołali. Na nowym zjeździe, zwołanym do Michałowa, książęta, żeby prawa swoje bliżej uzasadnić, nie stanęli. Około r. 1242 Wilhelm, bisk. dawniejszy modeński, legat papieski, zawarł ugodę pomiędzy biskupem pruskim Chrystyanem a krzyżakami, podług której z ziemi na pogańskich Prusakach zdobytej, niemniej także z chełmińskiej i lubawskiej ziemi, biskup ma otrzymać część jedne trzecią wraz z sądownictwem duchownem i dochodawszelkiemi. Dwie drugie trzecie miały mi przypaść zakonowi. R. 242 Konrad, książę krakowski i łęczycki, z braćmi swoimi Bolesławem mazowieckim, Kazimierzem kujawskim i Ziemowitem, poświadcza, jako Henryk von Widda, mistrz pruski, mając wzgląd na zawartą co tylko między bisk. Chrystyanem a zakonem krzyżackim ugodę co do ziemi lubawskiej, odstępuje połowę dwóch trzecich z tej ziemi księciu mazowieckiemu Bolesławowi, przez co zgoda nastąpiła między książętami a zakonem. R. 1243 Wilhelm, legat papieski, dzieląc zdobytą na Prusakach ziemię na 4 dyecezye, ziemię lubawską przyłączył do chełmińskiej dyecezyi. Roku 1247 mistrz krzyżacki Poppo von Osterna nadaje Kazimierzowi, księciu kujawskiemu, jednę połowę trzeciej części ziemi lubawskiej, którą zakon dzierżył. Roku 1251 Heidenryk, pierwszy biskup chełmiński, przeznacza na lepsze uposażenie kapitule chełmińskiej 600 włók w ziemi lubawskiej, której jedna trzecia część do niego należy. W granicach tego obszaru zobowiązani są kanonicy 4 nowe kościoły ufundować, licząc na każdy kościół po 500 włók. Poddani jednak z darowanych tych dóbr czynić powinni służbę wojenną biskupowi. R. 1252 Kazimierz, książę kujawski i łęczycki, ponawia zawartą dawniej z krzyżakami co do posiadania ziemi lubawskiej ugodę, która i nadal ma być prawomocna. R. 1255 mistrz wielki krzyżacki Poppo von Osterna ustępuje księciu Kazimierzowi, jak było z księciem Bolesławem ugodzone, połowę przypadającej krzyżakom części w ziemi lubawskiej, w skutek czego nowe przymierze zawarte zostało pomiędzy księciem a krzyżakami. Tegoż r. 1255 pap. Alexander IV poleca biskupowi chełmińskiemu, ażeby nad dopełnieniem ugody, zawartej co tylko pomiędzy księciem Kazimierzem a krzyżakami, tyczącej się posiadania ziemi lubawskiej, pilnie czuwał. B. 1256 tenże pap. Alex. IV pozwala biskupowi chełmińskiemu dobra w ziemi lubawskiej położone w lenno wydawać. R. 1257 ponownie mistrz krzyżacki Gerard przyrzeka dotrzymać ugody zawartej co do ziemi lubawskiej. R. 1257 Kazimierz, książę kujawski, nad rzeką Wel gdzie dobra jego zapewne się znajdowały wystawia dokument, podług którego przyna leżną jemu część w ziemi lubawskiej darowuje katedrze chełmińskiej, z tym warunkiem, aby się codzień odprawiała w katedrze msza św. za duszę małżonki jego Gertrudy. Roku 1257 w zamian za inne ustępstwa zapisują krzyżacy biskupowi chełmińskiemu 200 włók w ziemi lubawskiej, położone ku granicy Mazowsza, z dwoma jeziorami. R. 1260 Hartmund Von Grumbach, mistrz krzyżacki, potwierdza daro wiznę części księcia Kazimierza w ziemi lubaw skiej z r. 1257 zapisaną biskupowi chełmiń skiemu, przyczem teraz biskup zrzec się musiał na rzecz zakonu dziesięcin, sądownictwa i pra wa wszelkiego w tej części darowanej, która leży między rzekami Wela, Drwęca, Veza, sta rym traktem z Lubawy do Drwęcy, jeziorem Mortwin do rzeki Nidy. Nadto ustąpił biskup szerokie przejście przez rzekę Welę krzyżakom. R. 1267 Ottokar, król czeski, ciągnąc naprze ciwko Prusakom, oświadcza, że zakonowi bro nić będzie posiadania ziemi chełmińskiej i lu bawskiej. R. 1289 w zamian za inne ustęp stwa biskup chełmiński Werner nadaje 300 włók w ziemi lubawskiej przy granicy dye cezyi płockiej leżących, z których zaledwie 40 w puszczy się znajduje, bisk. płockiemu Toma szowi. Nabyte takim sposobem części ziemi lubawskiej stanowiły późniejszy klucz lubaw ski, powyżej opisany, który przy biskupach pozostał aż do zaboru pruskiego. Zresztą odpowiada ziemia lubawska w główniej szych swo ich granicach dzisiejszemu powiatowi lubaw skiemu. Źródła, z których korzystano Akta dotyczące hist. pow. lubawskiego dotąd niewydane; Utracone kościoły i kaplice w dyec. chełmińs. 124 129; Obrazy cudowne w dyec. chełmińs. 20; Dr. Kętrzyński Ludność polska w Prusiech krzyżackich 20, 21, 69, 176; Hand buch des Grossgrundbesitzes von WestPreussen z r. 1880; Inwentarz dóbr biskupich z r. 1759; Dr. Perlbach Preuss. Regesten; G. Ossowski Mapa archeologiczna Prus zachodnich; Gesch, des Culmerlandes i t. d. Kś. F. Lubawa, niem. Lubben, wś, pow. wałecki; według Kętrzyńskiego Lubno ob. . Lubawa, niem. Liebau, mko w pow. kamienogórskim na Śląsku dolnym, u źródeł rz. Bobrawy i u stóp t. zw. Rabengebierge, ma 4200 mk. , 3 jarmarki, znaczny handel płótnem, przę dzalnię lnu i stacyą drogi żel. z główną ko morą celną. F. S. Lubawicze 1. mko, pow. orszański gub. mohilewskiej, o 55 w. na płd. wsch. od Orszy, nad Berezyną, 313 dm. , 1516 mk. 978 izr. , 2 cerkwie, 2 dm. modlitwy, garbarnia. Była mkiem już 1784 r. , własność Lubomirskich.

Lubawa

Lubawa

Lubawicze