łych przez 3138 mk. St. dr. żel. lipaworo meńskiej, na przestrzeni LipawaKałkuny, pomiędzy st. Szylany o 10 w. a Szadowo o 18 w. , odległą jest o 177 w. od Lipawy, a 186 w. od Kałkun. 3. R. , ob. Radziwiliszki. Radzwiłańce folw. i wś, pow. trocki, w 3 okr. pol. , gm. Butrymańce, okr. wiejski Ajciuny, o 8 w. od gminy a 59 w. od Trok. Folw. ma 1 dm. , 5 mk. katol. , wś zaś 4 dm. i 54 mk. katol. w 1864 r. 25 dusz rewiz. ; należy do dóbr Jurgielany, Horbaczewskich. Radzymin, miasto powiatowe gub. warszawskiej, leży pod 52 25 5 szerok. i 39 2 6 dług. wschod. , w płn. wschodniej stronie od Warszawy, w odl. 21 w. , połączony z Warszawą drogą bitą. Najbliższa st. dr. żel. warsz. petersb. w Tłuszczu odl. 14 w. Położony w równinie, z glebą sapowatą, na podłożu gliniastem i torfiastem, pochylającej się od płd. wschodu ku płn. zachod. ku dolinie Bugu, do którego podąża przepływająca w pobliżu miasta rzka Rządza. Miasto posiada kościół par. murowany, dom modlitwy ewang. murowany, synagogę, szkołę początkową miejską ogólną, sąd pokoju okr. II i sąd gminny okr. I należące do zjazdu sędziów w Warszawie, urząd powiatowy, urz. miejski, st. pocz. i telegr. Ubogie, niebrukowane, posiada dwa rynki i kilkanaście ulic zabudowanych drewnianymi domami. W 1881 r. było 177 dm. 10 murow. i 3718 mk. 1802 męż. , 1916 kob. . W 1827 r. było 103 dm. , 1054 mk. ; 1858 r. 129 dm. 5 murow. , 2389 mk. 1281 żyd. ; 1870 r. 3232 mk. 1962 żydów, 55 ew. . Obszar miasta i gruntów miejskich wynosi 1338 mr. Dochody miasta w 1858 r. wynosiły 483 rs. 35 kop. w 1881 r. 2647 rs. 2623 rs. rozchodu. Przemysł fabryczny reprezentują mydlarnia i olejarnia z produkcya do 800 rs. rocznie; pięć wiatraków. Dawniej istniała fabryka kafli z miejscowej dobrej gliny i fabryka lasek. Miasto cierpi brak wody; ma 45 studzien w domach prywatnych, lecz woda niedobra. R. leży w środku obszaru zawartego między Wisłą, Bugiem i ich dopływami Liwem i Świdrem. Zdawna zapewne istniała tu osada, w której skupiały się interesy nielicznej ludności leśnej puszcz pokrywających to całe międzyrzecze. Wcześnie dość osada ta przybrała charakter targowiska. Kościół i parafia erekcyi niewiadomej. Niepoparte dokumentami wersye przypisują erekcyą parafii bisk. płockiemu Kazimierzowi, ks. mazowieckiemu, w 1473 r. a fundacyą dziedzicowi wsi Janowi, kuchmistrzowi ks. Konrada mazowieckiego. Akt uznania zwierzchnictwa ks. Ziemowita w 1383 r. odnosi się nie do Radzymina, jak mylnie wydrukowano w Kod. Maz. skutkiem złego odczytania rękopisu Radzymensis za Radzeoviensis, ale do Radziejowa Kujawskiego. Mimo swego centralnego położenia, R. oddalony od głównych dróg, w biednej, nieludnej okolicy, blizki szybko rozwijającej się Warszawy, nie miał warunków wzrostu. Przeniesienie stolicy do Warszawy skłoniło możniejsze rodziny do nabywania posiadłości w pobliżu stolicy i R. został własnością Leszczyńskich, którzy zapewne uzyskali przywilej miejski a przynajmniej nadanie jarmarków osadzie przez Władysława IV w 1635 a więc współcześnie z przywilejami dla Skaryszewa przy Pradze i Pragi. Za Augusta II należały dobra i miasteczko do Bielińskich a od nich przeszło na własność Czartoryskich. Ks. Eleonora Czartoryska wzniosła tu w 1773 r. nowy murowany kościół, założyła szkółkę początkową. Według Dykc. Echarda był tu pałac i piękny bardzo ogród. Stanisław August nawiedzał tu często swą wujenkę; potwierdził on w 1785 r. swobody i przywileje miasta. W tym czasie proboszczami są dwaj znani z prac literackich ludzie kś Nagórczewski i Kazimierz Narbutt pijar. Z kolei przeszły dobra w ręce Lubomirskich; Edward Lubomirski zapisał na tych dobrach znaczne sumy i pałac na zakłady dobroczynne i instytut oftalmiczny w Warszawie. Baron Morenheim nabywszy dobra w 1825 r. spłacił sumy te i wartość pałacu. Od 1843 do 1862 r. mieścił się tu przeniesiony z Łowicza instytut nauczycieli elementarnych. Obecnie gmach ten użyto na biura powiatu. Dobra R. składały się w 1884 r. z folw. R. , Aleksandrów, Mokre, Dybów i Annopol, rozl. mr. 7551 fol. R. gr. or. i ogr. mr. 185, łąk mr. 40, past. mr. 10, w wieczystych dzierżawach mr. 383, nieuż. mr. 6, razem mr. 624; fol. Aleksandrów gr. or. i ogr. mr. 534, łąk mr. 110, past. mr. 51, lasu mr. 4402, zarośli mr. 50, w osadach mr. 34, wody mr. 15, nieuż. mr. mr. 80, razem mr. 5272; fol. Dybów gr. or. i ogr. mr, 603, łąk mr. 120, past. mr. 90, nieuż. mr. 4, razem mr. 817; fol. Mokre gr. or. i ogr. mr. 424, łąk mr. 135, nieuż. mr. 4, razem mr. 563; fol. Annopol gr. or. i ogr. mr. 182, łąk mr. 45, past. mr. 40, nieuż. mr. 1, razem mr. 268, oraz w odpadkach mr. 7; bud. mur. 13, z drzewa 82 w całych dobrach; las nieurządzony; młyn, wiatrak, pokłady torfu. W skład dóbr wchodziły poprzednio mto Radzymin posesyi 203, z gruntem mr. 1339; wś Wioska Radzymińska os. 11, z gr. mr. 82; wś Dybów os. 33, z gr. mr. 377; wś Zwierzyniec os. 14, z gr. mr. 280; wś Zawady os. 22, z gr. mr. 373; wś Mokre os. 22, z gr. mr. 52; wś Borki os. 8, z gr. mr. 158; wś Ciemne os. 35, z gr. mr. 681 wś Ruda os. 15, z gr. mr. 216; wś Siwek os. 7, z gr. mr. 161; wś Teodorów os. 5, z gr. mr, 113; wś Teresin al. Osiny os. 3, z gr. mr.

Radzwiłańce

Radzwiłańce

Radzymin