ministr. i 17 obszarów dworskich, w których znajduje się 4056 dm. , 21, 363 mk. 20, 674 rz. kato. , 689 izrael; 10, 486 Polaków a 862 Niemców. W przeważnej części zaliczono żydów do narodowości niemieckiej. Instytucyą finansową jest kasa pożyczkowa gminna, z kapit. 7304 złr. i towarzystwo zaliczkowe, liczące 124 członków, obracające kapitałem 31, 698 złr. ; instytucyą humanitarną przytułek ubogich, założony w XVI w. przez bisk. krak. Majątek składa się z kapit. 920 złr. , domu murowanego, 500 sążni kw. gruntu. Zawiaduje zakładem gmina. Na obszarze dworskim jest gorzelnia gospodarcza. Ozdobą mta jest starożytny kościół. Parafią erygowano w 1084 r. według szematyzmu duchownego, teraźniejszy zaś kościół założył bisk. krak. Jan Grott 1328 r. , który w R. , jako dobrach biskupstwa, w tym czasie przebywał Dok. danym w R. 6 listopada nadaje Piotrowi de Dambno prawo lokacyi Jaworska; Kod. dypl. kat. krak. wyd. Piekosińskiego, II, str. 3; d. 26 listopada 1332 sprzedał Sdislao sołtystwo w Wzdowie. W dokumencie z 13 stycznia 1320 r. przyznaje Władysław Łokietek Piotrowi, dziedzicowi Dobczyc, niektóre prawa w Radłowskim borze, własności bisk. krak. Jana Muskaty, mianowicie wręb, barć i polowanie z sokołami, prawo trzebienia lasów pod grunta i paszenia własnego bydła Kod. dypl. kat. kr. wyd. Piekosińskiego, I, 133, co bisk. Muskata dokumentem wydanym w Opatowcu 13 stycznia 1320 r. zatwierdzil ibid. , 156. Później jednak zajął Kazimierz W. te dobra, gdyż utrzymywano, że poprzednio były szlacheckiemi militales, ale przekonany, że je biskupom nadali książęta, zwrócił je 1354 bisk. Bodzancie i uwolnił od wszelkich ciężarów Dok. dany w Krakowie 19 maja 1354, ibid. , 252. Później wystąpił Wawrzyniec de Zabawa z pretensyami do biskupa o prawo leczyenstwo y o wramb pro libertate et ductura voluntaria w lasach radłowskich, może opierając się na wymienionem wyżej przy w. Władysława Łokietka, danym Piotrowi z Dobczyc w 1320 r. , został jednak przez Mikołaja de Streiche Strzelce nad Wisłą, sędziego, i Piotra de Falkow, podsędka ziemi sandomierskiej, odsądzony wyrok ibid. , II, 343. Za Dlugosza L. B. , II, 136 wś miała 12 łanów kmiecych, 10 zagr. z rolą, 4 zagr. bez roli i duży obszar biskupi. Dziesięciny, szacowane na 20 grzyw. , oddawano proboszczowi w R. W 1536 r. Pawiński, Małopolska, 491 miała 11 kmieci, z których 7 na łanach a 4 na półłankach siedziało. Płacili czynszu z łanu po 32 grzyw. a z półłanka po 7 grzyw. ; dawali nadto cztery korce owsa z łanu, 2 koguty, 2 sery, 20 jaj i odrabiali po 2 dni w tygodniu. Z 12 karczem, 8 dawało po grzywnie bez 4 gr. a z 5 po 22 grosze czynszu. Było nadto 4 zagrodników na posłu gach, 2 sadzawki, dwór, predium, mało łąki i bagnisko. W 1581 r. ibid. , 259 było 12 kmieci na 6 łanach, 4 zagrody z rolą, 10 zagr. bez roli, 4 komorn. z bydłem, 8 bez bydła i 3 rzemieślników. Vordum w opisie podróży w końcu XVII w. odbywanej Liske, Cudzoz. w Polsce, 132 powiada o R. , Piękna wieś dobrze zbudowany kościół, zgrabny zamek i ogród a o Radłowskiej woli Długi szereg domów wzdłuż jeziora, na 1 1 2 mili do Radło wa się ciągnie. Dykc. Geogr. Echarda po daje, że w kościele jest nagrobek Maciejow skiego, arcyb. gnieźn. Wielkie stawy urzą dzić miał Zbigniew Oleśnicki, bisk. krak. , a pałac i ogrody założył Opaliński, marszałek w. koronny. Siarczyński Słownik geogr. Galicyi, rps. bibl. Ossol, 1826 podaje, że istniał tu wspaniały ogród, przypominający ogrody Lucculla piękne probostwo wymurował ks. Duwal. Teraz ogród mniej starannie utrzy mywany, w którym stoi piękny dwór a raczej pałac. Po zaborze Galicyi wcielił te dobra Józef II do funduszu religijnego, zniósł cztery folwarki i uwolnił lud od pańszczyzny, zamie niając ją na czynsze. Z razu lud płacił chętnie, gdy jednak pojawił się nieurodzaj, zaprzesta no płacić, skutkiem czego zaprowadzono napowrót pańszczyznę, która trwała do r. 1848. Dobra sprzedano naprzód Badenfelsowi, na stępnie w r. 1872 nabył je bankier krakow ski Ludwik de Sternsztyn Helcel. Po jego śmierci przeszły na własność wdowy, która przeznaczyła na fundacyą probostwa cmentar nego i inne cele dobroczynne w Krakowie. Kuratorya zarządzająca masą spadkową ad ministrowała dobrami przez kilka lat, niechcąc sprzedać ich w obce ręce i dopiero w r. 1885 sprzedano je Tomaszowi hr. Zamoyskiemu. R. niema przywileju, mocą którego miałby prawo do do tytułu miasteczka, używa go jako siedziba władz sądowych i rynek targowy. Graniczy na wschód z Siedlcami i Dunajcem, na płn. z Dunajcem i Wolą Radłowską, na płd. z Niwką i Bobrownikami Małemi a na zachód ma rozległe bory sosnowe. Parafia na leży do dyec. tarnowskiej, dek. wojnickiego i obejmuje Wolo Radłowską, Wał, Rudę i Śmielanę, Podwale, Zdżary, Zdrochec, Marcin kowice, Biskupice, Głów, Niwkę, Dobczyce i Rudkę, ogółem 6491 rz. katol. i 310 izrae litów. Mac. Radłów 1. al. Radłowo, wś, os. wiejska, domin. i okr. domin. , pow. mogilnicki, o 4 klm. na zachódpołudnie od Pakości, par. Szczepan owo dawniej Słaboszewo czyli Sławoszewo, poczta w Pakości, st. dr. żel. w Janikowie o 7 1 2 klm. Wś ma 6 dm. , 53 mk. 21 katol. , 32 prot. . Os. wiejska liczy 195

Radłów

Radłów