dów poborowych tegoż koniturstwa. Rezydował tu wi; jc wójt i polowa konwentu, t. j. 3 księży z zakonu i 6 rycerzy ob. Borck Echo sepulchralis str. 486. Odbywały się tu sądy krzyżackie. W 1348 r. nadał w. m. Henryk Tusmer miastu i leżącej pod nim wsi prawo chełmińskie, wyznaczając dla proboszcza 4 wolne włóki ob. Odpisy Dregera w Peplinie, str. 86. Jedna część nadanych miastu włók leżała w bagnistych łąkach Puck zwanych in dem Bruche Putzk, zkąd pewnie pochodzi nazwa miasta. W 13letniej wojnie P. niepoślednią odgrywa rolę już to dla swego położenia nadmorskiego już to dla swych warowni. P. stanął po stronie polskiej, szukając pomocy u bogatych Gdańszczan, którzy króla wspierali znacznemi pożyczkami. Za to dał im Kazimierz r. 1454 Puck i całą pucką ziemię w zastaw. R. 1457 zawitał do P, rzadki gość, król szwedzki Karol, który pozbawiony tronu szukał pomocy u króla polskiego. Ztąd udał się on z orszakiem 200 zbrojnych do Gdańska. Odwdzięczył się mieszczanom gdańskim za przyjęcie pożyczając 15, 000 grzyw. , za które w zastaw dostał P. i okolicę. Odtąd rezydował król w P. , którego strzegła załoga szwedzka. Ale r. 1460 naszli Krzyżacy z nienacka miasto, zdobyli je, a załogę na zamku zmusili do poddania się. P. w ręku rycerzy teutońskich był dla Gdańszczan solą w oku. Ale Fritz y. Raveneck z 700 ludźmi dobrze strzegł warowni. Lecz po zwycięztwie Piotra Dunina pod Świecinem, a nie pod Puckiem jak zwykle mówimy, odniesionem d. 17 września 1462 r. , zabrali się na seryo do oblężenia miasta i oblegali je r. 1464 od strony lądu i morza przeszło pięć miesięcy. Wreszcie załoga kapitulowała, otrzymawszy wolne wyjście z bronią. Po drugim pokoju toruńskim stał się P. miastem powiatowem, w którem się odbywały sejmiki i sądy ziemskie; zamek zaś został siedzibą starosty niegrodowego. Tak powiat jak ststwo należaly do województwa pomorskiego. Król szwedzki Karol, który tymczasem powrócił na tron, zaczął się dopominać o wydanie Pucka; gdy posłów jego odprawiono z niczem, groził nawet wojną, ale śmierć 1470 r. zniweczyła te zamiary. W 1491 r. dał król Kazimierz znowu P. w zastaw Gdańszczanom, którzy go trzymali aż do r. 1545. R. 1520 w wojnie z Albrechtem zajęli Krzyżacy na krotki czas miasto. Lecz kilka dni potem zlupiwszy je, opuścili ob defectum victualium et pecuniarum jak pisze Borck Echo sepulchralis, str. 472. R. 1586 pojawił się w Gdańsku radzca szwedzki Mikołaj Gueldenstern i żądał w imieniu króla Jana II wydania P. , czego naturalnie i tą razą odmówiono, tak samo jak r. 1692 i 1698; odtąd sprawy tej już nieporuszano, R. 1594 wylądował tu Zygmunt III, przybywszy z 44 statkami z Sztokholmu i pojechał ztad do Gdańska ob. Adlerhold Preussen, str, 737. R. 1626 został P. przez Gustawa Adolfa opanowany, ale już następnego r. 8 kwiet. zmusił Szwedów Stanisław Koniecpolski do wydania tej twierdzy Borck Echo sepulchralis, str. 498. W 1632 r. uchwalił sejm elekcyjny P. silniej obwarować i urządzić tu port dla floty wojennej. Z zapałem zabrał się Władysław IV do tego dzieła; obwarował P. , założył w nim arsenał morski, kazał około r. 1636 wygodniejszą przystań urządzić dla floty wojennej, składającej się z 12 niniejszych okrętów i przeznaczył jej ten port za stanowisko. Dla obrony zaś P. wystawił nad zatoką dwa forty Władysławów i Kazimierzów. Pierwszy leżał według Starożytności polskich na krańcu kępy puckiej. Dotąd znajdują się u podnóża Wielkiej Wsi Grossendorf, na lekkiej pochyłości, łączącej wieś z półwyspem, tuż przy niej się zaczynającym, szczątki murów. Lud tamtejszy twierdzi, że to resztki miasta, po zniszczeniu którego Wielka Wieś powstała, Kazimierzów zaś leżał nie pod Kussfeldem, jak niektórzy utrzymują, ale w Chałupach czyli Cejnowie gdyż i w tej wsi murowane fundamenta większych budowli napotykają. Zaznaczyć także wypada, że według map współczesnych jeszcze w XVII w. fale morskie pod Wielką Wsią wolny miały przystęp do zatoki, zanim się i tu nizkie mielizny nie potworzyły, z których obecny wązki pas piaszczysty powstał ob. Okrężne, Poznań 1885, str. 15. Na utrzymanie tych zakładów przeznaczył król dochody ze ststwa puckiego, czemu się jednak stany pruskie opierały, A jednak właśnie P. w drugiej wojnie szwedzkiej okrył się sławą, opierając się potężnej flocie Karola Gustawa, którą tenże pod dowództwem Axla Wrangla z Wolgastu wysiał był pod Gdańsk i Puck. Wsławił się tam mianowicie kś. Grzegorz, franciszkanin z Wejherowa, który cały przebieg oblężenia dokładnie opisał w Kronice przechowującej się jeszcze dziś w plebanii w Wejherowie. Na jej podstawie osnuty został dramat w 3 aktach p. t. Ojciec Grzegórz czyli obrona Pucka r. 1655 56 Pielgrzym. , z 1881, No 114 i nast. Jan Kazimierz pokazał się wdzięcznym mieszczanom i darował im las starościński i tuż przy mieście 30 włók roli. W 1678 r. przy odebraniu ststwa od Gdańszczan zdała komisya królewska o stanie miasta tutejszego następne sprawozdanie Produkowali przywilej krzyżacki locationis miasta a. 1348; ma byó w mieście placów sto, w szerz i wzdłuż każdy 7 prętów. Płacą od nich, oprócz sołtyskiego placu jednego, na każdy rok do zamku fl. 12 gr. 25. Jeśliby zaś więcej placów się wykazało w mieście, wyjąwszy przedmieści. censua

Puck