Culpin, Kelpino, niem, Kelpin, włośc. wieś, pow. kartuski, 546 npm. , nad znacznem jeziorem kiełpłńskiem, . po lewym brzegu rz. . Raduni, 3 4 miii od Kartuz. Obszaru liczy mr, 2781 jeziora mr. 142, katol. 495, ew. 44; 1 wolne sołectwo, gbur. 20, , zagr. 25, dm. 61. , We wsi jest kościół filialny do. Goręcina przyłączony. tytułu św. Michała Arch. , szkoła elementarna katol. . młyn wodny; karczma ma przywilej z r. l780 d. 20 maja; . t. zw. Hakenbuda z, 8 kwietnia 1644. Corok około św. Michała od bywają się tu targi kramne i na bydło. K. jest wieś prastara. Początkowo należała. do książąt, potem krzyżaków. R. 1357 Winryk von Kniprode mistrz w, krzyż. . zapisuje wieś swoją K. z młynem i jeziorem dwom braciom Fryderykowi i Wyrsegandowi von Rutyten prawem chełmińskiem na własność. Za to mają im słu. żyć w wojnie z koniem gdzie i kiedy potrzeba zamki pomódz stawiać itd. A że tu rola pomierna, dadzą nam, od włóki obsadzonej 1 korzec owsa zamiast płuźnego. Z pomiędzy granic wymienia dokument Radunię, jezioro Oc knen, drogę z Kiełpina do Wasina ostatnia wieś teraz nie istnieje, jezioro Sczuczno, góra Kobelychrsep, jezioro Kamionko, . Czarne. błoto itd. R. 1364 Fryderyk i Uslaw z Kiełpina wystawiają przywilej na karczmę Janowi Smyth kowal jako dziedziczną własność prawem chełmińskiem. Do karczmy należały 2 morgi roli i 1 mr. łąki. Za to dawać miał 1 m. i 8 kur. R. 1380 Jan z Rusocina wydaje przywilej na karczmę Mikołajowi Claus Boteuer dziedzicznie prawem chełmińskiem. Czynszu ma płacić 5 wiard. i kur 15. Sprzedawać mu tylko w domu wolno, nie zaś przez okno. Swiadkowie Jakób sołtys, Hannus Ton der Tanne, Bartusz z Kiełpina i Kuneke jego sąsiad. R. 1382 Jan z Rusocina, syn Piotra z Rusocina, zapisał wieś swoją K, z 70 włók lasu, 3 i pół jeziora, młyn 1 na fundacyą nowego klasztoru oo. kartuzyan, który w tymże lesie nad jeziorem miał się posiawić. R. 1391 wygotował klasztor przywilej erekcyjny na kosoiół który tu oddawna zapewne już istniał; prob. otrzymał 3 włóki, 2 zupełnie wolne, a od 3ej mieli osadnicy dawać biskupowi i klasztorowi, tak jak od swoich dawają. Zagrodnicy, osadzeni już wtedy w Kartuzach przy klasztorze także do tego kościoła mieli należeć. R. 1397 wystawił konwent przywilej na młyn Henryk młynarz otrzymał. 3, 0 mr. roli, drzewo miał wolne z lasów klasztornych, mleć powinni dawać do niego poddani z Kiełpina. Za to dostarczał wolnego mlewa klasztorowi i płacił rocznie 7 m. W Raduni mógł czynić zastawy Olsecke setzen na węgorze w swoich granicach, R. 1415 wydali ojcowie nowy przywilej 4ia wsi. Włók było wtedy 50; z tych sołtys Mikusz Wolkow otrzymał 4 wolne i jedne trzecią dochodów z sądu; prob. 3 wolne. Od reszty corok płacić mieli 15 skotów für Reisegeld za podwody, nadto służyć nam w woj niena naszym koniu. Od 43 włók dawali czynszu po poł, marce, 2 kury, 2 dni odrabiali, smrwark klasztorowi; także biskupom dawali grosz przynależny Bischofsgeld. R. 1559 wydany przywilej na młyn, który był przez długi czas zupełnie zaniedbany, aż go teraz nowozbudował Konstanty Ferber burmistrz gdański. Czynszował rocznie 4 marki, każdą po, 20 gr. , licząc R. 1562 Jerzy z K. placi czynszu 2 m. , Matz. Strekusz 2, Merten Diczke 2, Broske 2 Marcin Keda 2. R. 1563 osadnicy tutejsi dają po 1 korcu żyta klasztorowi korzeo po 11 gr. licząc; wymienieni są osadnicy Jurgen, Michał Lischke, Simon Duzke, Matz, Cassube, Strekus, Albrecht, Brosien, Krirka, Glotke, Marcin Keda. R, 1670 gbur, 4 dają po 4 k. żyta, karczma, . 20 zł. , druga karczma 10 zł, , kowal 15 zł. , cieśla 9 zł, bachmat barkmistrz 4 kuropatwy, . 5 zajęcy, 2 lisy, 1 wilka. Przed wojnami szwedzkiemi było gbur. 9, po wojnacłi 3. i 1 zagr. Po okupacyi rząd pruski zabrał tę wieś i wydał r. 1820 d. . 15 list. na własność dotychczasowym czynszewnikom. Ob. Schwengel Apparatus ad annales Carthusiae, . 2 tomy, rękopis w archiwum. peplińskiem. 4. K. ., niem. Kelpin, folw. i osada, pow. człuchowski, w piaszczystej i lesistej okolicy, nad jeziorem 1 szlach. folw. do Nowego dworu bud. 9, dm. 4, kat. 15, ew. 25. Parafia Przechylewo, szko ła Nowydwór, poczta Konarzyny; b królewska osada, obszaru mr. 914, , bud. . 9, dm. 4, kat. 39, ew. 6. Reszta jak wyżej. 5. K. , niem. Woliersdorf, rycer. dobra i wś, pow. człuchowski; dobra liczą obszaru mr. 4758, wś 469; bud. razem 49, dm. 20, kat. 50, ew. 153. Parafia Przechylewo, szkoła w miejscu, poczta Człuchowo. Wieś K. nad jeziorem Kiełpin, była początkowo dobrami rządowemi. R. 1355 Henryk Ton Thaba, komtur człuchowski, wydaje tu 60 wł. prawem chełmińskiem Henrykowi Steynberg, sołtysowi, z których ma wolnych wł. 6, od innych dają po 8 skot, 2 kury i szarwarkują 3 dni. Arcybiskupowi za dziesięciny płacą po 2 skoty. Sołtys ma 3ci grosa sądowy i połowę czynszu z karczmy. Dla kościoła były przeznaczone 4 wł oprócz powyższych 60; jezioro Kiełpin także było kościołowi zapisane, sołtys w niem tylko małemi narzędziami łowił ryby na użytek. R. 1375 Winryk von Kniprode, mistrz w. krzyżacki, nadaje 12 wł. w K. Jakóbowi z K. prawem chełmińskiem, za co pełnił służbę wojenną itd. Boku 1380 tenże mistrz Winryk zapisuje 70 włók prawem chełmińskiem Jakóbowi von Guntirsberg. Wolno włóki pozostawione przy dawniejszych prawach i posiadaczach. Prawo patronatu Kirchenleen nad kościołem tutejszym

Kiełpin