zaś szlacheckie posiadali Krzysztof Beniuszewicz, Janowicz, Grojlewicz i Kandyba. Graba, struga, ob. Ciele i Dzietrzniki. Grębalów, wś, pow. krakowski, od Krako wa na półnc. wsch. 10 kil, oddalona, przy gościńcu krakow. baran. , nieopodal granicy Królestwa Polskiego, bo 4 i pół kii. Par. łac. w Pleszowie; stacya pocztowa Pleszów. Ob szar większej posiadłości roli ornej 107, łąk i ogr. 6, pastw. 1; mniejszej pos. roli ornej 184, łąk i ogr. 21, pastw. 12 mr. austr. Lasów nie ma. Mieszkańców 254 120 męż. , 134 kob. , chat 35, między nimi 3 zabudowania dwor skie. Wieś ta istniała już r. 1247 i była wła snością cystersów jędrzejowskich, którzy ją 6 lipca 1247 odstąpili dziekanowi i kapitule krakowskiej za Nawarzyce, wieś parafialną w pow. jędrzejowskim, sporną między klasztorem jędrzejowskim a kapitułą krakowską Br. Piekosiński, kodeks dypl. kat. krak. I, 37. Do dziś dnia własność tejże kapituły. Gzyt. Lib. ben. Długosza 1, 161; III, 368. Br. O. Grębanin 1. wś i gm. , pow. ostrzeszowski; 3 miejsc 1 Gr. ; kolonie 2 P emiszówka; 3 Zurawiniec. Poczta i kol. żel. w Kępnie o 4 kil. 2 G. , dom. , pow. ostrzeszowski; 5801 mr. rozl. ; 4 miejsc 1 Gr. ; folw. 2 Lipka. 3 Justynka; 4 Zurawiniec; 16 doi. ; 294 mk. , 16 ew 278 kat. , 51 analf. Własność hrabiny Maryi Kręckiej. M. SU I Grabień, GreMti, wś, pow. wieluński, gm. j Kamionka, par. Krzyworzeka. Jest tu staroż. kościół modrzewiowy, ma ze 600 lat, pod wezwaniem św. Trójcy. Tu ma być pochowany waleczny regimentarz Hołubek, górnik olkuski, który pod Byczyną zginął. Jestto filia parafii Krzy worzeka, nabożeństwo tylko 2 razy na rok, ołtarz wielki zdaje się składany, polowy, może Zamojskiego z czasów ba wy pod Byczyną. Czyt. Lib. ben. Łaskiego II, 127 Grąbienioe, lub Grembienice 1. wieś, pow. olkuski, gm. i par. Korzkiew. W 1827 roku było tu 14 dm. , 94 mk. Wspomina je Długosz Grambinice, t. II, 19. 2. G. , wieś, powiat opoczyński, gm. Machory, par. Belno. Liczy 21 dm. , 201 mk. , 233 mr. ziemi włość, i 1 mr. dworskiej. W 15 w. należały do parafii w Żarnowie Dług. I, 352. Grębiszew, pow. nowomiński, gm. i par. Glinianka. Grabki, pow. ostrowski, ob. Grabki. Grabków, wś i folw. , powiat węgrowski, gm. i par. Grębków. Jest tu kościół parafialny drewniany z XVIII w. , razem z parafią erygowany 1421 r. przez Andrzeja biskupa pozn. , bo G. był własnością bpów pozn. Dzisiejszy kościół stawiany 1747 r. Do parafii G. należał dawniej jako filia kościół w Kałuszynie. W 1827 r. było tu 28 dm. , 158 mk. , obecnie liczy 28 dm. , 22L mk. i 937 mr. obszaru. Par. G. dek. węgrowskiego, dawniej siedleckiego, 3400 dusz liczy. Gmina G. liczy 3187 mk. rozległości 17106 mr. , sąd gm. okr. V w miej scu, st. p. Kałuszyn; do Węgrowa 16 i pół w. W skład gm. wchodzą ChojecznoCesarze, Ch. sybilaki, Czarno wąż, Gałki, Grębków, Jabłonna, Kopcie, Kózki, Krzysztofin, Kwaśnianka, Leśnogóra, Ludwinów, Nowyfolwark, Ogródek, Pawłówka, Piotrowice, Podsuszę, Polaki, Romany, Słuchocin, Stawiska, Sucha, Tomoje, Trzcianka, Ulaski i Żarnówka. Grąblin al. Gręblimj, niem. Gremblin, wieś szlach. , pow. kwidzyński, na wyżynach lewego brzegu Wisły, na bitym trakcie bydgoskogdańskim, o glebie żyznej, pszennej, na obfitych Fetrach, pół mili od stacyi kolei żel. w Peplinie. Obszaru ziemi obejmuje mórg 2586, budynk. 44, dom. mieszk. 22, katol 209, ew. 91. Parafia Garc, szkoła w miejscu, poczta Peplin. G. jest prastarą osadą; zachodzi w dokumentach z XIII wieku. Należała od początku do książąt pomorskich w ziemi tz. wąskiej wanzeke, wanzka czyli potem gniewskiej. Około r. 1229 książę Wracisław zapisał ją wraz z całą tą ziemią oo. cystersom w Oliwie. Co później Sambor II cofnął r. 1276 i oddał ją krzyżakom. R. 1282 książę Mestwin zmuszony był taką darowiznę wcale nie wedle myśli potwierdzić. Za krzyżaków przyłączony był GL do komturyi w Gniewie, za polskich czasów należał do starostwa pobliskiego międzyłęskiego. R. 1301 Helwik von Goldbach ladmistrz pruski nadał tej wsi przywilej, prawo było chełmińskie, włók wszystkich mierzonych 38. R. 1596 było 9 gburów poddanych we wsi. Ponieważ wszyscy prawie przeszli byli do luterskiej wiary, trzeba ich było do dawniejszych powinności, jakie mieli dla kościoła w Garcu, nawoływać. Potem jednak nie chcieli warunków wypełniać, dla tego zostali klątwą kościelną, mianowicie predykant ich, obłożeni. R. 1676 za pośrednictwem Władysława hr. Denhoffa Landk amp; mmerer von Pommerellen, starosty kościerskiego i międzyłęskiego tenuty, stanęła nowa ugoda, podług której luteranie z Gręblina jako i Rudna zobowiązali się dawać rocznie do kościoła w Garcu korzec jęczmienia i więcej nic, tylko spowiednego jak przedtem mieli płacić każdy po groszu; do budowli i dodatków na nauczyciela w Garcu są zobowiązani jak po innych parafiach. Za to proboszcz garcki Jan Baxo miał się postarać o zwolnienie z klątwy. Grębocice, ob. Garbacz. Grębocin v. Grembocin, wieś i folw. , pow. miechowski, gm. Kowala, par. Zębocin. Leży przy trakcie powiatowym od Proszowic do Brzeska, odległa od Proszowic o 7 w. W 1827 roku było tu 15 dm 75 mk, ; obecnie liczy 16 dm. i 109 mk. , osad włość. 13 z przestrze nią gruntu 99 mr. a dworsk. 212 mr. Należy do dóbr Kowala. Mar, Grębocin, po niem. teraz Gremboczin, za krzyżaków Gramitzs, za króla Kazimierza Jagiellończyka Gramischen, Gramboschin, obejmuje 3 osobne ale w pobliżu położone miejscowości; pow. toruński, na bitym trakcie toruńsko kowalewskim, ponad struga Mokrą czyli Bacha, która ztąd dzieli się na 2 odnogi, jedną pod imieniem Wilczej strugi płynie do Drwęcy, drugą jako Mokra przez m. Toruń do Wisły; odległość od Torunia 1 mała mila. 1 Gr. stary, niem. Alt Gremboczin, wieś kościelna luterska, ma włók przeszło 138, budynk. 159, dm. mieszk. 65, katol. 80, ewang. 476. Jestto najstarsza osada, pierwotnie własność rządowa, za krzyżaków należała do komturyi w Toruniu; r. 1366 kom tur toruński Dyteryk von Brandenburg nadał tej wsi przywilej z sołtystwem, który następnie roku 1434 także komtnr toruński Wincenty von Wirsberg odnowił i rozszerzył; podówczas znajdowało się włók uprawnych tylko 45, czynszu brał zamek skotów 2. R. 1457 król Kazimierz wraz z wielu innemi posiadłościami darował ją na własność Toruńczanom. Miasto wydawało tu grunta w wieczystą spadkową dzierżawę, którą można było odprzedać, zamienić i kupić. Do dziś dnia posiada miasto Toruń tak Grębocin stary jako i 2 inne jego części. We wsi znajduje się kościół luterski i szkoła; około r. 1760 musiano ten kościół nowo budować, bo i wtedy odbywała się kolekta w tym celu. Kilka familij mieszczańskich posiada tu swoje groby. Przed reformacyą należał grębociński kościół do katolików; ze starych akt kościelnych mamy następujące wiadomości porównaj ks. Fankidejski, Utracone kościoły w dyecezyi chełmińskiej 41 i 42. Kościół w Gr. był zdawna parafialnym, tytuł nosił św. Wita i Modesta, patronatu pierwotnie rządowego; odkąd zaś król Kazimierz r. 1457 podarował Gr. Toruńczanom, wykonywał to prawo toruński magistrat, który że się sam zlutrzył, także i ten kościół oddał w ręce innowiercom. Pierwsi tutejsi predykanci noszą nazwiska polskie, jako np. r. 1565 jest tu Paweł Sarmata ministrem luterskim, po nim r. 1587 Szymon Smiotana. Następnie biskupi chełmińscy starali się kościół odebrać dla katolików. R. 1599 gorliwy biskup Tylicki wbrew woli magistratu obsadził tu proboszczem katolickim Macieja z Torunia, dotychczasowego wikarego przy katedrze w Chełmży. Późniejsze jednak niespokojne czasy, a najbardziej brak duchowieństwa, znowu oddały kościół w ręce innowiercom. Wyraźnie tę przyczynę jako główną wymienia biskupowi Olszowskiemu, wizytator z r. 1670 kanonik Strzesz, utrzymując, źe je1 I szcze po 2 szwedzkiej wojnie stanowisko pastorów luterskich w Gr. i przy sąsiednich zabranych kościołach w Lubiczu i Rogowie, nader było słabe i niepewne. Kiedy bowiem r. 1667 królewska komisya zjechała do Torunia, żeby nieprawnie posiadany kościół św. Jakóba w temźe mieście odebrać protestantom, luterscy pastoi owie w tych wsiach erant pdene exanimati, pisze wizytator, i sami dobrowolnie kościoły swoje poopuszczali. Później jednak kiedy niebezpieczeństwo minęło, znowu wrócili. Oo się tyczy kościoła w Gr. , biskup Opaliński wszystko uczynił, żeby go uratować dla katolików jeszcze nie był objął rządów dyecezyi, już o nim myślał. Kiedy w r. 1682 w sam dzień Bożego Ciała odprawił pierwszy uroczysty wjazd do Torunia i prze z cały tydzień tam zabawił, w piątek 5 czerwca wyruszył do Gr. żeby odebrać i poświęcić kościół; wielu z szlachty i duchowieństwa towarzyszyło biskupowi w tej podróży. Między innymi znajdował się także ówczesny wojewoda chełmiński Michał D ziałyński. Pod wieczór stanęli w Gr. i przenocowali. Tu już zawczasu wszystko do odzyskania kościoła było gotowe. Nazajutrz rano w sobotę otworzono kościół, a nowy biskup bez wszelkiego oporu ze strony innowierców poświęcił go i nowego katolickiego przy nim proboszcza ustanowił. Potem dalej pojechali z całym orszakiem do Chełmży. Tak zdawało się, że grębociński kor ściół został już dla katolików uratowany. Tymczasem innowiercy potrafili sobie gwałtem dopomódz. Kilkuset uzbrojonych ludzi, nie bez wiedzy toruńskiego magistratu, udało się z miasta do Grębocina, kościół przemocą otworzyli i Iuterskiego predykanta na nowo wprowadzili. Naprzeciwko takiej samowoli gorliwy biskup wniósł protest do najwyższej instancyi. Ponieważ jednak katolicy nie zwykli gwałtów gwałtami odpiexłać, stanęła dobrowolna i obustronna ugoda r. 1683, podług której kościół w Gr. oddany został luteranom, a magistrat toruński zobowiązał się w to miejsce inną jaką świątynię parafialną, np. w Rychnowie lub Orzechowie, które Szwedzi zburzyli, kosztem swoim wystawić. 2 G. nowy, niem. Neu Gremboczin, osada dopiero w roku 1788 na grębocińskim gruncie założona, obejmuje obszaru ziemi przeszło 9 włók, budynk. 16, dom. mieszk. 8, katol. 18, ewang. 61. 3. G. , folw. , także na starogrębocińskim gruncie tylko nie wiedzieć kiedy założony, liczy obszaru włók przeszło 55, budynk. 19, dom. mieszk. 9, katol. 142, ewang. 21. Tak Nowy Grębocin jak folwark znajdują się również w posiadaniu miasta Torunia. Dla wszystkich 3 miejscowości wspólna jest parafia ToruńPa powo, szkoła w miejscu, poczta Lubicz. Grębociny, wieś i folw. , pow. piotrkowski,

Gręba