i napisem Zkoydacki hoc disposuit. Z wypadków ważniejszych, dotyczących miasta, przytaczamy jeszcze następujące W r. 1665 podczas rokoszu Jerzego Lubomirskiego król Jan Kazimierz przybył w okolice G. z licznem wojskiem, ścigając rokoszan, i wtedy mieszczanie gostyńscy wielkie ponieśli straty przez zniszczenie ich pól. Król, pragnąc później miastu wynagrodzić straty, nadał przywilej na bractwo strzeleckie i na jarmark w dzień św. Franciszka. Przy schyłku panowania Augusta III we wrześniu r. 1761 w czasie wojny siedmioletniej wojsko pruskie pod wodzą jenerała Platena uderzyło na oszańcowanie wojska rossyjskiego, wystawione na górze klasztornej z kilku tysięcy wozów, rozbiło je, 5000 wozów spaliło i zburzyło trzy wielkie magazyny Rossyan. Tego rodzaju zdarzenia wpłynęły zgubnie na dalsze powodzenie miasta i już nie wróciło do czasów świetnych z wieku XVI. W r. 1811 liczyło w 241 domach tylko 1301 mk. ; w r. 1837 już miało 2119 mk. W r. 1848 d. 19 kwietnia wojsko pruskie wzięło G. szturmem, gdy polscy powstańcy w nim się obwarowali. Tuż pod miastem na wschód jest góra, nazwana świętą z powodu, że na niej znajdowała się od wieków kaplica z cudów słynąca. W r. 1511 Jan Lubrański, biskup poznański, dozwolił ją wystawić na nowo Maciejowi z Gostynia, dziedzicowi, i Stanisławowi z Oporowa, plebanowi gostyńskiemu. Kaplica była filialną kościoła paraf, do r. 1673. W tym roku Adam Konarzewski, herbu Wręby, dziedzic Gostynia, złożony ciężką chorobą, uczynił ślub, że, jeśli odzyska zdrowie, nową na górze świętej wzniesie świątynię. I rzeczywiście r. 1675 założył fundamenta obszernego kościoła na wzór bazyliki weneckiej Matki Boskiej od Zbawienia; peniteneyarz zaś przy katedrze poznańskiej ks. Grudowicz sprowadził do klasztoru, wystawionego obok kościoła, zgromadzenie księży filipinów, któremu dziedzic nadał na utrzymanie połowę wsi Bodzewka i wś Błazejewo. Śmierć, która nastąpiła r. 1676, nie dozwoliła Konarzewskiemu dokończyć rozpoczętego dzieła; dopiero żona jego Zofia z Opaleóskich ukończyła je i zapisała jeszcze klasztorowi wieś Drzęczewo. Synowa jej Teofila z Leszczyńskich z pierwszego małżeństwa Konarzewska, z drugiego księżna Wiśniowieeka, wojewodzina krakowska, wystarała się o poświęcenie kościoła r. 1678 przez sufragana poznańskiego, biskupa Wierzbowskiego. Córka jej Weronika z Konarzewskich Mycielska kazała r. 1748 po spaleniu drewnianego klasztoru nowy murowany wystawić; nadto znaczny ofiarowała fundusz na wzniesienie miedzianej kopuły na kościele i sam kościół wewnątrz kazała alfresco pomaloi wać. Zapisy przodków nie tylko potwierdziła, ale je jeszcze znacznie powiększyła i zasłoniła kontraktem zastawnym zgromadzenie księży filipinów od upadku. Pierwszym proboszczem zgromadzenia był ks. Stanisław Grudowicz drugim Stanisław Sanner, który w wieku ma karonizmów uchodził za sławnego mówcę. Pomników dawnych w kościele księży filipinów nie masz wiele, chociaż w sklepach składano zwłoki znakomitych rodzin. Utrzymała się zaś bogata i porządnie ułożona biblioteka zawierająca niektóre rzadkie dzieła, odnoszące się do historyi i literatury polskiej. Z przyczyny oględnie spisanego aktu notaryalnego Weroniki Mycieiskiej, na mocy którego majątek przekazany zgromadzeniu w razie rozwiązania takowego ma wrócić do rodziny Myeielskich, kongregacya filipinów utrzymała się pomimo zniesienia klasztorów aż do r. 1873. W tym to roku rozpoczęła się walka rządu z kościołem katolickim, tak nazwany Kulturkampf, i za rządów ministra Falka nakazano rozwiązanie zgromadzenia także filipinów; rząd zabrał majątek, administruje go do tego czasu; rodzina Mycielskich wytoczyła proces o naruszenie zapisu Weroniki Mycieiskiej; proces do tego czasu nie rozstrzygnięty; księża filipini rozproszyli się po Austryi. Kościół jest zamknięty, w budynku klasztornym mieszka komisarz rządowy, który zarządza dobrami należącemi do filipinów. Kościół ma dokoła ośm kaplic; kopuła wewnątrz staraniem i pędzlem ks. Preibysza, filipina, przed laty kilkunastu, wspaniale na nowo pomalowana. Z obrazów zdobiących świątynię, szczególnie zwraca uwagę umieszczony w wielkim ołtarzu, przedstawiający Najświętszą Pannę z Dzieciątkiem Jezus, malowany na drzewie; jest to pamiątka po dawnym kościółku na górze świętej. O tym obrazie jest podanie ludowe, że w czasie szerzącej się reformacyi dziedziczka Zborowska, kasztelanowa krakowska, sprzyjająca nowowierstwu, kazała obraz wyrzucić. Że zaś go nie było można ani skruszyć ani spalić, wrzucono go do studni, skąd po kilkudziesięciu latach wydobyty, znowu w kaplicy na ołtarzu, a następnie w nowym kościele znalazł umieszczenie. Ołtarze, inne obrazy, ławy i konfesyonały przypominają włoskie, jasne kościoły; do szczególnych ozdób jeszcze policzyć należy wspaniałe tabernaculum złociste, pięknej norymberskiej roboty, bogate antepedya i aparaty. Aż do zamknięcia kościoła do cudownego obrazu Matki Boskiej Gostyńskiej ciągnęły gromady pielgrzymów ze wszech stron na Zielone Świątki i Narodzenie N. Panny; księża filipini odznaczali się gorliwością i pracowitością w słuchaniu spowiedzi i kazaniach. W pierwszych dniach marca 1881 r. rodzina Mycielskich uzyskała przez proces z rządem otworzenie kościoła filipinów, ażeby legowane msze św. przy właściwych ołtarzach odprawiać się mogły. Dawniej istniał jeszcze kościół św. Da1 cha, szpitalny, na przedmieściu amp; ., zapewne ra zem ze szpitalem w wieku XIV przez Mikołaja z Gostynia, syna Przedpełka, wystawiony. W zeszłym wiaku w miejsce spalonego r. 1762 kolatorowie, księża benedyktyni lubińscy, wy stawili jeszcze nowy. Po czasie niejakim wraz ze szpitalem się ponownie spalił. ISTa jednem z przedmieść przy targowisku znajduje się dość nowy jeszcze budynek, tak nazwane kasyno; wystawiono dom ten około r. 1840 kosztem obywateli kilku sąsiednich powiatów po założe niu kasyna t. j. stowarzyszenia w cela gro madzenia się około wspólnych prac obywatel skich. Tu się mieściła dość znaczna biblioteka licząca do 10000 tomów, czytelnia, sale, w któ rych odbywały się zabawy obywatelskie i ba le w czasie karnawału lub narady o pracach organicznych. Po kilku latach istnienia kasy no rozwiązano; biblioteka przeszła na własność Tow. Przyjaciół Nauk Poznańskiego; budynek przekazano do użytku siostrom miłosierdzia, które do tego czasu tamże pielęgnują chorych. Pod miastem szaniec szwedzki. M. St. Gostyń, wieś i dom. , pow. pszczyński, par. j Mikołów, o milę od Mikołowa, przy drodze mikołowsko pszczyńskiej. Dominium ma tu zna czną hutę żelazną Adelheidhiitte, leśnictwo i staw 253morgowy. Wś ma 52 osad, 1891 m. rozl. razem z dom. 3072 m. rozl. i szkołę od r. 1825. F. S. Gostynie, wieś, pow. kaliski, gra. Ceków, par. Kosmów, o 22 w. od Kalisza, 2 dm. , 92 mk. Folw. ma 3 dm. , 26 mk. R. 1827 G. miały 5 dm. , 49 mk. Folw. G. z kolonią Sadykierz rozl. wynosi m. 285, gruntu orne i ogrody m. 261, łąk m. 2, past. m. 18. nieużytki i place m. 5, bud. mur. 5, drew. 4. Kolonia Sady kierz osad 11, gruntu m. 44. Gostyniu, miasto powiatowe gub. warszawskiej, nad rz. Skrwą od zachodu i Osetnią od wschodu, leży pod 52 24 8 szerokości i37 ir. 3 długości, przy trakcie z Kutna do Płocka, odl. 22 w. od Kutna, 21 od Gombina, 24 od Kowala, 129 w. od Warszawy. Posiada kościół par. murowany katolicki, kościół par. murowany ewangelicki, szkołę początkową i szkołę ewangelicką, sąd pokoju okr. III należący do zjazdu sędziów we Włocławku i obejmujący miasto Gombin, zarząd powiatowy, urząd miejski, zarząd leśnictwa rządowego, stacyą pocztową. W 1827 r. G, liczył 98 dm. i 1523 mk. , w 1861 r. było tu 37 dm. murów. i 138 drewnianych; 3311 mk. , w tej liczbie 1160 ewangelików i 785 żydów. Obecnie liczy 6174 mk. 2889 mężcz. i 3285 kobiet. . Dochód kassy miejskiej wynosi 9448 ra. Kapitał miejski zapasowy 41985 rs. , żelazny zaś 9177 rs. Z zakładów fabrycznych są tu 2 garbarnie i dwie małe olejarnie. Ludność tutejsza zajmuje się tkactwem wełnianem, które rozwinęło się tu od osadzenia w 1824 r. 105 sukienników, sprowadzonych z Niemiec, dla których urządzono folusz, pos trzygalnię i farbiernię. G. jest bardzo staro żytną osadą, początek swój zawdzięcza zamkowi obronnemu, istniejącemu zapewne jeszcze w przeddziejowej epoce, i który, jako główny punkt obronny na całą okolicę, nadał swą nazwę całej ziemi gostyńskiej i stanowił często siedzibę książąt kujawskich i innych. Zamek sam stanowił przedmiot częstych walk zabiera go przemocą w 1286 r. Konrad Mazowiecki, szturmuje doń Wacław czeski w 1300 r. Ziemowit ks. mazowiecki przywilejem z 1382 r. zamienił osadę przy zamku na miasto na prawie chełmińskiem i nadał mu te same przywileje jakie posiadał Płock, Po bezpotomnym zgonie książąt płockich Kazimierz Jagiellończyk wcielił G. wraz z całą ziemią do korony w 1462 r. , przyczem potwierdził przywileje swobody miejskie. W 1552 r. bawił tu przez kilka tygodni Zygmunt August. Krzysztof Szydłowiecki kanclerz koronny odbudował i umocnił tutejszy zamek j w początku XVI w. , lecz już w 1564 r. luI stratorowie znaleźli go w złym stanie. Odbudowano go znowu gdy w 1611 r. przeznaczony został na mieszkanie dla wziętego do niewoli Wasila Szujskiego i jego rodziny. Tu zmarł sam car Wasil i brat jego Dymitr w r. 1612, tudzież żona jego, i ciała ich były tu pierwotnie pogrzebane pod wsią zamkową. G. był miastem pow. wdztwa rawskiego. Verdum w końcu XVII w. zastał tu stary zamek śród bagien za miastem Liske Cudzoz. 73. Zamek ten poszedł w ruinę w ciągu XVIII w. , wieża tylko czworograniasta ocalała skutkiem przerobienia pozostałych murów na kościół ewangelicki. W 1809 r. straszny pożar zniszczył całe miasto. Par. GL dek. gostyńskiego liczy 4568 dusz. Kościół erekcyi niewiadomej, 1827 r, odnowiony. W tejże parafii, o 2 wiorst od amp; ., we wsi Rataje, kościółek świętego Jakóba Apostoła, a o 7 wiorst od G. kościół we wsi Biała. Par. G. ewangel. liczy 3000 dusz. Bobra rządowe G. podług śladu z r. 1859 składały się z miasta Gostynina i przyległosci Bielany, Chojenka, Nagadów, Ostrowin, Polesie i Tartak Sochora. Powiat gostyński, w gubernii warszawskiej, leży na lewym brzegu rzeki Wisły, stanowiącej jego północnowschodnią granicę na przestrzeni 45 wiorst; na wschód graniczy z pow. sochaczewskim i łowickim, na południe z łowickim i kutnowskim, a na zachód z włocławskim. Powiat gostyński w skutek ostatniego podziału królestwa w r. 1866 utworzony został mniej więcej z połowy dawniejszego powiatu gostyńskiego i cząstki włocławskiego, składającej obecnie gminę Duninów. Przedstawia pła Gostyń Gostyń Gostynie Gostyniu