Garszwinie l. , wś, pow. maryampolski, gm. Chlebiszki, par. Preny; liczy 4 dm. , 39 mk. , odl. 40 w. od Maryampola. 2. G. , wś, pow. wyłkowyski, gm. i par. Wyłkowyszki. W 1827 r. było to 11 dm. i 101 mk. Obecnie liczy 9 dm. , 94 mk. Garszwis, ruczaj, pow. kowieński, dopływ Szeszuwy. Gart, porównaj Garczyn, Garc itp. Gartatowice, wś i folw. , pow. pińczowski, gm. Kliszów, par. Kije. Leży na lewo od traktu z Pińczowa do Chmielnika, o 8 w. od Pińczowa, o 30 w. od Kielc. Należała dawniej do klasztoru miechowskiego Dług. III 17. Obfite kopalnie gipsu, do mielenia którego są tu dwa młyny wodne, nad stawami zbudowane. Grunt rędzinny, miejscami sapowaty. Na polu i wysoka mogiła, zawierająca w sobie kości ludzkie, z czasów bitwy pod Kliszowem. Do folw. G. należą wsie G. , Stawiany i Chomętówek. Rozl. folw. wynosi m. 461, bud. mur. 9, drew. 4. Wieś Gr. osad 67, gruntu m. 317; wś Stawiany osad 75, gruntu m. 884; wś Chomętówek osad 4, gruntu m. 79. Go do znaczenia nazwy G. porównaj Gortatowice. Br. Ch. Garte niem, ob, Garthe. Garten niem. , ob. Kadłub, pow. nowotarski na Śląsku. Gartena. Mniemany gród Sudawów, założony w VII w. tam gdzie dziś miasto Grodno, w IX w. przez Dregowiczan zajęty i przez nich grodem nowym, Grodnem przezwany. Gartendorf niem. , wś, pow. labiewski, st. p. Labiewo. Gartenpungel niem. , folw. , pow. morąski, st. p. Libsztat. Gartensee niem. , dobra w Kurlandyi, powiat iłłukszteński, par. Ueberlauz. GartenSee niem. , jez. w Kurlandyi, w pow. zelburskim, około półtorej wiorsty długie a pół wiorsty szerokie. Garthe, Garte niem. , wieś, ob. Ogrody, pow. wschowski. Gartkowice, niem. Gartkowitz, wś, powiat lęborski; na bitym trakcie wejherowskosłup skim, w okolicy lesistej i piaszczystej. R. 1437 podług opisu ziemi lęborskiej miała ta wieś jeszcze prastare polskopomorskie urządzenie. R. 1544 książę szczecińskopomorski Barnim wydaje w lenno wieś G. Jerzemu Krackow, we wsi Rościec osiadłemu, synowi Wawrzyńca Krackow, przyłączając etliche Wiesen in den Grentzen Mirsinken Mierzynko und Gartkowiz. Sądy wielkie i małe wykonywał lennik, tylko die Strassengerichte ausgenommen, które dla siebie książę zatrzymał. Kś. F. Gartschin niem. , pow. kościerski, ob. Garczyn. Gartschonken niem. , ob. Garczynek. Gartz niem. , ob. Garc i Garcz, Garuschke niem. , ob. Kasowa. Garwal, wś, pow. łódzki, gm. i par. Bełdów. Jest tu młyn wodny. Garwarz, wś, nad rz. Wkrą, pow. ciechanowski, gm. Młock, par. Glinojeck, odl. o 19 w. od Ciechanowa, liczy 17 dm. , 167 mk. R. 1827 miała 13 dm. , 112 mk. Dobra G. składają się z folw. G. , Wkra, Wólka Garwarska i osady leśnej Huta, tudzież wsi poniżej wyszczególnionych. Nabyte w 1872 za rs. 90, 000. Rozl. wynosi m. 1473, a mianowicie folw. Garwarz m. 384, bud. drew. 12; folw. Wkra m. 653, bud. drewn. 11; folw. Wólka Garwarska m. 291, bud. mur. 1, drewn. 6; osada leśna Huta m. 145; płodozmian po folwarkach 6, 10i 11polowy, cegielnia, pokłady torfu i marglu. Wieś Garwarz osad 20, gruntu m. 45; wś Wólka osad 18, gruntu m. 71; wś Wkra osad 76, gruntu m. 466; wś Zalesie osad 19, grantu m. 351; wś Śródborze osad 28, gruntu m. 468; wś Zarośle osad 6, gruntu m. 91. W r. 1873 oddzielono od dóbr tych m. 176; nazwa nieujawniona. Garwol, ob. Garben niem. . Garwolewo, wś i folw. różn. właśc. , pow. płoński, gm. Sielec, par. Czerwińsk ob. , odl. o 24 w. od Płońska, posiada szkołę, wiatrak i karczmę, liczy 36 dm. , 300 mk. , 1151 mórg gruntu. R. 1827 miała 32 dm. , 220 mk. Garwolin, miasto powiatowe nad rz. Wilgą, w gub. siedleckiej, odl. od Warszawy 58 w. , od Lublina 93 w. , od Łukowa 56 w. , od Żelechowa 21. Leży przy szosie z Warszawy do Lublina, o kilka wiorst na lewo od przystanku Wilga na drodze żel. nadwiśl. między st. Pilawą a Sobolewem. Posiada kościół par. z 1466 r. drewniany 1825 r. spłonął, a 1839 zmurowany nowy, dom schronienia, dla starców i kalek, szkołę początkową od 1820 r. , zarząd powiatu, sąd pokoju okr. V, należący do zjazdu sędziów w Siedlcach, urząd miejski, st. poczt. W 1827 r. było tu 152 dm. i 912 mk. ; w 1861 r. liczył G. 160 dm. 3 murow. i 1950 mk. , w tej liczbie 656 żydów. Po utworzeniu powiatu garwolińskiego i umieszczeniu tu władz powiatowych w 1866 r. G. zaczął się podnosić, zwłaszcza gdy pobliska droga żelazna połączyła go z Warszawą i Lublinem. Obecnie liczą, że G. ma 2350 mk. G. leżał w dawnej ziemi czerskiej, otrzymał przywilej lokacyjny od Janusza ks. warszawskiego w 1423 r. W archiwum miejskiem przechowano 26 potwierdzeń i nowych nadań królów polskich. Wyrób piwa był główną podstawą pomyślnego stanu G. w XVI wieku jak i prawie wszystkich miast mazowieckich. Według lustracyi z roku 1564 było na samej stronie królewskiej 260 domów, 63 piwowarów, 38 piekarzy, 28 prasołów, 24 szewców, 12 krawców, 22 kowali i ślusarzów, 9 kuśmierzów, 7 czapników, 1 złotnik. Zubożenie okolicznej drobnej szlachty i włościan, pożary i wojny szwedzkie tak zrujnowały G, że w 1660 r. znajdują lustratorowie 250 placów ale tylko 50 domów i zaledwie 7 piwowarów. G. stanowił starostwo niegrodowe, które podług lustracyi r. 1664 składało się z miasta G. i wsi Wola Rębkowska, Miętne, Poznów, Jagodne, Leszczyny i Niecieplin. Roku 1771 posiadał je Stan. Bieliński i opłacał kwarty złp. 1707 gr. 29 a hyberny zł. 1687 gr. 21. Par. G. liczy dusz 8729. Dobra rządowe G. składają się z miasta z przestrzenią m. 24. Wś Huta Garwolińska m. 26; wś Goździk m. 974; wś Damirów m. 51; wś Wólka Rębkowska m. 400; wś Stoczek m. 265; wś Uśniaki m. 222; wś Uśniackie Budy m. 159; wś Wilkowyja m. 449; sołtystwo w Rębkowskiej woli m. 72; sołtystwo w Stoczku m. 51; sołtystwo w Wyłkowyi m. 38; wś Wróble m. 515; wś Wargocin m. 6; probostwo Wargocin m. 103; folwark Goździk w gruntach ornych łąkach, pastwiskach itp. m. 370; folw. Wola Rębkowska m. 258; folw. Wargocin m. 419; lasu wogóle przy dobrach Garwolin m. 5679 według opisu z r. 1854. W okolicy pokłady alluwialne rud błotnych. Powiat garwoliński gub. siedleckiej utworzony został w 1866 r. z części dawnego powiatu łukowskiego. Graniczy on od północy z pow. nowomińskim, od wschodu z pow. łukowskim, od płd. z pow. nowoaleksandryjskim; zachodnią i płd. zach. granicę stanowi rz. Wisła, oddzielająca pow. G. od pow. kozienickiego. Ogólna powierzchnia wynosi 33, 07 mil kw. i przedstawia nizinę w niezbyt dawnych czasach pokrytą obszernymi lasami i puszczami, których wody prowadzą do Wisły rzeczki Wilga, Przemyk lub Promnik i Okrzejka. Niskość brzegów Wisły ułatwia tu tworzenie się licznych łach i kęp, zwłaszcza na przestrzeni między Damirowem a Stężycą, gdzie kępy te, oderwane od lądu przez łachy wiślane, przybierają znaczne rozmiary. Przeprowadzenie drogi żel. nadwiśl. , która przerzyna powiat na całej długości, zmieni w krótkim czasie wygląd fizyczny całego terytoryum przez śpieszne wyniszczenie lasów. Gleba ziemi przeważnie żytnia, lekka, piaszczysta. Rolnictwo na dość niskim stoi tu stopniu z powodu biednej gleby; żyto, owies i kartofle stanowią główne produkta rolne. W 1878 r. wysiano 9, 944 czetw. pszenicy, 19, 624 czetw. żyta, 19, 389 czetw. owsa, 7880 czetw. jęczmienia, 4604 czetw. gryki i 4080 cztw. innych ziarn; kartofli wysadzono 55, 700 czetw. Zbiór siana wynosił około 800, 000 pudów. Przemysł fabryczny, mało rozwinięty, dopiero z otworzeniem drogi żel. nadwiśl. otrzymał podstawę pomyślniejszego rozwoju, najznakomitszym zakładem fabrycznym jest wielka huta szklana braci Hordliczków we wsi Trąbki z rocznym obrotem dochodzącym do 290, 000 rs. W ogólnej liczbie 60 fabryk z produkcyą według urzędowych wykazów podaną na 220, 730 rs. było 5 gorzelni z produkcyą na 58, 000 rs. , 8 browarów wyrabiających za 16, 720 rs. , 1 fabr. miodu za 150 rs. , 6 octu za 10, 550 rs. , 3 gazowych napojów za 820 rs. , 2 huty szklane za 53, 260 rs. , 20 garbarni za 36, 840 rs. , 3 mydlarnie za 7860 rs. , 4 tartaki za 4620 rs. , 9 cegielni za 31, 000 rs. , 2 farbiarnie za 300 rs. , 2 fabr. świec za 200 rs. , 4 smolarnie za 410 rs. Ludność powiatu dochodziła w 1878 r do 93, 000, w tern 45, 170 mężczyzn i 47, 365 kobiet a więc przeszło 2800 głów na jedne milę kw. Podług wyznań było 78, 725 85 proc. katolików, 11, 838 12 proc. żydów, 1815 2 proc. ewangielików, 80 prawosławnych i 77 raskolników. Oświata na niskim stoi stopniu tak po wsiach jak i miastach oraz większych osadach. Szkół średnich niema w pow. wcale, początkowych zaś jest 39 i 4 kantoraty ewangielickie. Powiat garwoliński posiada 2 miasta Garwolin i Żelechów, 17 gmin Warszowice, Wilga, Wola Rębkowska, Górzno, Żelechów, Kłoczew, Łaskarzew, Maciejowice, Osieck, Pawłowice, Podłęż, Pszonka, Ryki, SobienieJeziory, Sobolew, Trojanów, Ułęż. Szkółek ludowych 38 w Łaskarzowie uczy się dzieci obojga płci 89, Dąbrowie 55, Maciejowicach 28, Wargocinie 41, Osiecku 71, Natolinie 51, Parysowie 100, Mesadnowie 37, Stężycy 100, Rokitni 73, Żelechowie 113, Francdorfie 19, Poznowie 47, Michałowie 45, Woli Rębkowskiej 52, Woli Władysławowskiej 36, Rębkowie 38, Ułężu Górznie 57, Korzeniowie, Drążgowie 64, Sobieszynie 89, Woli Zadybskiej 60, Zadybiu 70, Kłoczewie 81, Goźlinie 47, SobieniachJeziory 23, Wólce Ostrożeńskiej 30, Górznie 51, Ulanie 37, Ostrówku 36 Wildze 49, Owni 36, Kozicach, Sobolewie 30, Korytnicy 40, Gończycach 41, Woli Koryckiej 107, Warszowicach 68. W pow. jest jedna stacya poczt. Garwolin, z trzema filiami w Żelechowie, Sobolewie i Rososzy. G. pow. dzieli się na 1 okręg pokoju Garwolin z Żelechowem i 5 okręgów sądu gm. I okr. Aleksandrówek z gminami Wola Rębkowska, Pszonka i Górzno, II Sobienie Jeziory, z gm. Osieck, Warszowice, Sobienie Jeziory i Wilga, III okr. Maciejowice z gm. Łaskarzew, Podłęż, Maciejowice i Pawłowice, IV okr. Ryki z gm. Ryki, Ułęż i Kłoczew, V okr. Gończyce z gm. Trojanów, Sobolew i Żelechów. Dekanat garwoliński dyec. lubelskiej składa się z 23 parafij Brzeziny, Drążgów, Garwolin, Gończyce, Górzno, Goźlin, JeziorySobienie, Kłoczów, Korytnica, Łaskarzew, Maciejowice, Osieck, Ostrówek, Parysów, Pawłowice, Ryki, Samogoszcz, Stężyca, Wargocin, Warszowice, Wilga, Żabianka i Żelechów. By Słownik Geograficzny Zeszyt XIX, Tom II. 32 Garszwinie Gart Garszwinie Garszwis Gartatowice Garte Garten Gartena Gartendorf Gartenpungel Gartensee Garthe Gartkowice Gartschin Gartschonken Gartz Garuschke Garwal Garwarz Garwol Garwolewo Garwolin